Dijital söylem alanlarının toplumsal gerçekliklerin içine yerleşmesiyle birlikte, örgütlerin halkla ilişkiler stratejileri de yeni medyayla ilişkilenmeye başlamıştır. Bu durum aynı zamanda, kamuların da örgütlerle olan etkileşim biçimlerini dönüştürmüştür. Kamular bir yandan örgütler için daha ulaşılabilir olmuş, diğer yandan kriz yaratabilme potansiyellerini arttırmıştır. Bu durumu göz önünde bulundurarak yerel yönetimlerin sosyal medya mecraları aracılığıyla gerçekleştirdiği halkla ilişkiler stratejilerine bakmak, örgüt ve kamu arasındaki ilişkinin politik kodlarını görünür kılabilmek açısından önemli veriler sunmaktadır. Bu çalışma, Dersim’deki dağ keçilerinin avlanmaması için Tunceli Belediyesi’nin yürüttüğü halkla ilişkiler stratejilerini, belediyenin ve belediye başkanının Twitter hesaplarına yansıyan ilgili söylemler üzerinden analiz etmektedir. Amaçlanan, bir kamu kurumunun sistemle hegemonik karşıtlık barındıran halkla ilişkiler pratiğinin ideolojik bağlamını açığa çıkarmak ve tartışmaktır. Bu bağlamda, Laclau ve Mouffe’un söylem kuramı ile Manuel Castells’in ağ toplumu kavramsallaştırması çalışmanın metodolojisini beslemektedir. Bu teorisyenlere yaslanmanın temel sebebi, kamuların halkla ilişkiler stratejilerinde inşa edici ya da yıkıcı aktör olarak konumlanışlarını anlama gayesidir.
Aktaş, Melike. 2019. “Dijital İletişim ve Halkla İlişkiler Araştırmaları: Uluslararası Literatürde Güncel Yönelimler ve Tartışmalar.” İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi (48): 65-78.
Artan-Özoran, Beris. 2019. “Halkla İlişkileri Sosyo-Kültürel Perspektiften Değerlendirmek: Kültürel Aracı Bir Meslek Olarak Halkla İlişkiler.” Galatasaray İletişim Dergisi, 32, 220-240. https://doi.org/10.16878/ gsuilet.508678.
Curtin, Patricia A. ve T. Kenn Gaither. 2005. “Privileging Identity, Difference, and Power: The Circuit of Culture As a Basis for Public Relations Theory.” Journal of Public Relations Research, 17(2), 91-115. https://doi. org/10.1207/s1532754xjprr1702_3.
DEDEF (@Dersim_DEDEF). 2020. “Dürbünlü ve lazerli silahlarla pusuya yatarak yaban hayvanlarını öldürmek bilinçli işlenmiş cinayettir... Ücretli-ücretsiz her türlü av-avcılık faaliyeti yasaklanmalıdır...” Twitter, 4 Temmuz 2020. https://twitter.com/Dersim_DEDEF/status/1279332262253862912
DEDEF (@Dersim_DEDEF). 2020. “Bakanlık; toplamda 17 dağ keçisinin katledilmesinin planlandığı ihaleyi 13 Temmuz günü yapacakmış. Dağ keçileri, Dersim alevi inancına göre kutsal varlıklardır.” Twitter, 9 Temmuz 2020. https://twitter.com/Dersim_DEDEF/ status/1281138684323119104
Dersim Belediyesi (@Dersimbel). 2020. “Belediye Başkanımız Fatih Mehmet Maçoğlu Tarım ve Orman Bakanlığın tarafından 13 Temmuz’da 17 dağ keçisinin avlanması için açılacak olan ihaleyle.” Twitter, 10 Temmuz 2020. https://twitter.com/Dersimbel/status/1281609570130042880?cxt=HHw WgIC9haTHmMkjAAAA
Dersim Belediyesi (@Dersimbel). 2020. “Belediyemiz ve Dersim Dernekleri Federasyonu, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından 13 Temmuz’da 17 dağ keçisinin avlanması için açılacak olan ihaleye.” Twitter, 11 Temmuz 2020. https://twitter.com/Dersimbel/status/1281883632731389957/photo/1
Dersim Belediyesi (@Dersimbel). 2020. “Cinayetin ihalesi olmaz.” Twitter, 11 Temmuz 2020. https://twitter.com/Dersimbel/ status/1281883688280690688/photo/1
Downing, John D. H., Tamara Villareal Ford, Genêve Gil ve Laura Stein. 2017. Radikal Medya İsyancıların İletişimi ve Toplumsal Hareketler. Çevirenler Ülkü Doğanay, Oğuzhan Taş, İnan Özdemir Taştan. Ankara: İmge Kitabevi.
Fatih Mehmet Maçoğlu (@FatihMacoglu). 2020. “Avcılığa dair ilimizde yapılan ihale iptal edildi. Fakat ülke genelinde 767 dağ keçisinin öldürülmesine dair ihaleler duruyor. Doğanın, canlıların yaşam.” Twitter, 12 Temmuz 2020. https://twitter.com/FatihMacoglu/status/1282218378619428864
Fuchs, Christian. 2016. Sosyal Medya: Eleştirel Bir Giriş. Çevirenler Diyar Saraçoğlu ve İlker Kalaycı. Ankara: NotaBene Yayınları.
Gramsci, Antonio. 2018. “Hapishane Defterleri.” Gramsci Kitabı Seçme Yazılar 1916-1935 içinde, hazırlayan David Forgacs. Çeviren İbrahim Yıldız. 229- 270. Ankara: Dipnot Yayınları.
Grunig, James E. ve Larissa A. Grunig, 2005. Halkla İlişkilerde ve İletişim Yönetiminde Mükemmellik. Çeviren Elif Özsayar. İstanbul: Rota Yayınları.
Gültekin, Ahmet Kerim. 2004. Tunceli’de Kutsal Mekân Kültü. Ankara: Kalan Yayınları.
İspir, Burçin. 2013. “Yeni İletişim Teknolojilerinin Gelişimi.” Dijital İletişim ve Yeni Medya içinde, editör Mesude Canan Öztürk, 2-25. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.
Karaaslan-Şanlı, Halise ve Elif Bozkurt. 2022. “Aktivizm ve Halkla İlişkiler Üzerine Çarpışan Paradigmalar: Anti-Aktivist Söylemden Aktivist Halkla İlişkilere Uzanan Yolun Haritası.” Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 63-77. http://dx.doi.org/10.33537/sobild.2022.13.1.6.
Laclau, Ernesto ve Chantal Mouffe. 2008. Hegemonya ve Sosyalist Strateji. Çeviren Ahmet Kardam. İstanbul: İletişim Yayınları.
Maden, Deniz ve Selin Bitirim-Okmeydan. 2017. “Türkiye’de Halkla İlişkiler Akademisyenleri Ne Çalışıyor? Halkla İlişkiler Makalelerine Yönelik Bir İnceleme.” Erciyes İletişim Dergisi, 5(2), 102-126. https://doi.org/10.17680/ erciyesakademia.315376.
Motion, Judy ve Shirley Leitch. 2007. “A Toolbox for Public Relations: The Oeuvre of Michel Foucault.” Public Relations Review, 33(3), 263-268. https://doi.org/10.1016/j.pubrev.2007.05.004.
Mouffe, Chantal. 2015. Demokratik Paradoks. Çeviren A. Cevdet Aşkın. Ankara: Epos Yayınları.
Okay, Ayla ve Aydemir Okay. 2007. Halkla İlişkiler: Kavram, Strateji ve Uygulamaları. İstanbul: DER Yayınları.
Özdemir, Pınar B. 2010. “Yönetişim, Yeni Kamu Yönetimi ve Dönüşen Halkla İlişkiler.” Uluslararası Halkla İlişkiler Sempozyumu Bildiri Kitabı, Cilt 1, 15-17 Nisan, Antalya: Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları. 43-53.
Özsel, Doğancan. 2019. “Türkiye’de Bir Yeni-Belediyecilik Filizi: Komünist Başkan’ın Zaferi.” Kent Kültürü ve Yönetimi Hakemli Elektronik Dergi 12(4): 657-669. https://doi.org/10.35674/kent.632407.
Öztürk, Canan M. 2013. “Sosyal Medya ve Kurumsal İletişim.” Dijital İletişim ve Yeni Medya içinde, editör Mesude Canan Öztürk, 120-152. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.
Radford, Gary P. 2012. “Public Relations in a Postmodern World.” Public Relations Inquiry, 1(1), 49-67. https://doi.org/10.1177/2046147X11422143.
Roper, Juliet. 2009. “Simetrik İletişim: Mükemmel Halkla İlişkiler veya Bir Hegemonya Stratejisi mi?.” Halkla İlişkiler Üzerine: Disiplinlerarası Bir Alanın Yönelimleri içinde, derleyenler Fatih Keskin ve B. Pınar Özdemir, 141-197. Ankara: Dipnot Yayınları.
Taş, Oğuzhan. 2007. “Şebeke Toplumunda Direniş: Hacker Kültürü ve Teknoloji Etiği.” Yeni Medya Çalışmaları içinde, derleyen Mutlu Binark, 309-344. Ankara: Dipnot Yayınları.
Taş, Sibel ve Yılmaz Kaval. 2020. “Tunceli’de Kültürel Bir Sembol: Dağ Keçisi.” Motif Akademi Halkbilimi Dergisi 13(30): 680-688. https://doi. org/10.12981/mahder.709297.
Tunceli Valiliği. 2020. “Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğünden İlimizi de İlgilendiren Açıklama.” Erişim tarihi 3 Nisan 2022. http:// tunceli.gov.tr/doga-koruma-ve-milli-parklar-genel-mudurlugunden- ilimizide-ilgilendiren-aciklama
Türkiye İstatistik Kurumu. 2021. “Coğrafi İstatistik Portalı.” Erişim tarihi 1 Nisan 2022. https://cip.tuik.gov.tr/#
Uysal-Sezer, Birkan. 1987. “Yerel Yönetim Çevresi- Halkla İlişkiler ve Kanaat Araştırmaları.” Amme İdaresi Dergisi 20(1): 15-32.
Wakamatsu, Hiroki. 2014. “Antropolojik Yaklaşımla Hızır İnancı: Dersim Bölgesinde Uygulanan Dinî Ritüeller.” Hünkâr Alevilik Bektaşilik Araştırmalar Dergisi 1(2): 15-25. https://doi.org/10.15246/hunkar12.
Wakefield, Robert I. 2009. “Uluslararası Halkla İlişkiler Teorisi, İnternet ve Aktivizm: Kişisel Bir Düşünce.” Halkla İlişkiler Üzerine: Disiplinlerarası Bir Alanın Yönelimleri, derleyenler Fatih Keskin ve B. Pınar Özdemir, 89-115. Ankara: Dipnot Yayınları.
Wayne, Mike. 2009. Marksizm ve Medya Araştırmaları: Anahtar Kavramlar, Çağdaş Eğilimler. Çeviren Barış Cezar. İstanbul: Yordam Kitap.
Yağmurlu, Aslı. 2013. “Diyalojik İletişim Çerçevesinden Ankara Büyükşehir Belediyesi Sosyal Medya Uygulamaları.” Selçuk İletişim Dergisi 8(1): 95- 115.
Yalçındağ, Selçuk. 1996. Belediyelerimiz ve Halkla İlişkileri. Ankara: TODAİE Yayınları.
The rise of digitalized discourse practices has pushed organizations to integrate new media into their public relations strategies. This has transformed the relationship between organizations and members of the public by granting the former easier access to the latter, but it has also helped members of the public to unite and take collective action against organizational actors. Social media is now an important source of information about the public relations strategies of local governments and the political codes involved in their relationship with the public. This article uses the Twitter accounts of the Tunceli Municipality and its mayor to analyze the municipality’s discourse about the ban on hunting of mountain goats in the Dersim mountains. The theoretical background of the study draws on Laclau and Mouffe’s discourse analysis theory and Manuel Castells’s concept of network society. These theories help us to understand the role of the public as a constructive or destructive actor in an organization’s public relations strategy.
Aktaş, Melike. 2019. “Dijital İletişim ve Halkla İlişkiler Araştırmaları: Uluslararası Literatürde Güncel Yönelimler ve Tartışmalar.” İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi (48): 65-78.
Artan-Özoran, Beris. 2019. “Halkla İlişkileri Sosyo-Kültürel Perspektiften Değerlendirmek: Kültürel Aracı Bir Meslek Olarak Halkla İlişkiler.” Galatasaray İletişim Dergisi, 32, 220-240. https://doi.org/10.16878/ gsuilet.508678.
Curtin, Patricia A. ve T. Kenn Gaither. 2005. “Privileging Identity, Difference, and Power: The Circuit of Culture As a Basis for Public Relations Theory.” Journal of Public Relations Research, 17(2), 91-115. https://doi. org/10.1207/s1532754xjprr1702_3.
DEDEF (@Dersim_DEDEF). 2020. “Dürbünlü ve lazerli silahlarla pusuya yatarak yaban hayvanlarını öldürmek bilinçli işlenmiş cinayettir... Ücretli-ücretsiz her türlü av-avcılık faaliyeti yasaklanmalıdır...” Twitter, 4 Temmuz 2020. https://twitter.com/Dersim_DEDEF/status/1279332262253862912
DEDEF (@Dersim_DEDEF). 2020. “Bakanlık; toplamda 17 dağ keçisinin katledilmesinin planlandığı ihaleyi 13 Temmuz günü yapacakmış. Dağ keçileri, Dersim alevi inancına göre kutsal varlıklardır.” Twitter, 9 Temmuz 2020. https://twitter.com/Dersim_DEDEF/ status/1281138684323119104
Dersim Belediyesi (@Dersimbel). 2020. “Belediye Başkanımız Fatih Mehmet Maçoğlu Tarım ve Orman Bakanlığın tarafından 13 Temmuz’da 17 dağ keçisinin avlanması için açılacak olan ihaleyle.” Twitter, 10 Temmuz 2020. https://twitter.com/Dersimbel/status/1281609570130042880?cxt=HHw WgIC9haTHmMkjAAAA
Dersim Belediyesi (@Dersimbel). 2020. “Belediyemiz ve Dersim Dernekleri Federasyonu, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından 13 Temmuz’da 17 dağ keçisinin avlanması için açılacak olan ihaleye.” Twitter, 11 Temmuz 2020. https://twitter.com/Dersimbel/status/1281883632731389957/photo/1
Dersim Belediyesi (@Dersimbel). 2020. “Cinayetin ihalesi olmaz.” Twitter, 11 Temmuz 2020. https://twitter.com/Dersimbel/ status/1281883688280690688/photo/1
Downing, John D. H., Tamara Villareal Ford, Genêve Gil ve Laura Stein. 2017. Radikal Medya İsyancıların İletişimi ve Toplumsal Hareketler. Çevirenler Ülkü Doğanay, Oğuzhan Taş, İnan Özdemir Taştan. Ankara: İmge Kitabevi.
Fatih Mehmet Maçoğlu (@FatihMacoglu). 2020. “Avcılığa dair ilimizde yapılan ihale iptal edildi. Fakat ülke genelinde 767 dağ keçisinin öldürülmesine dair ihaleler duruyor. Doğanın, canlıların yaşam.” Twitter, 12 Temmuz 2020. https://twitter.com/FatihMacoglu/status/1282218378619428864
Fuchs, Christian. 2016. Sosyal Medya: Eleştirel Bir Giriş. Çevirenler Diyar Saraçoğlu ve İlker Kalaycı. Ankara: NotaBene Yayınları.
Gramsci, Antonio. 2018. “Hapishane Defterleri.” Gramsci Kitabı Seçme Yazılar 1916-1935 içinde, hazırlayan David Forgacs. Çeviren İbrahim Yıldız. 229- 270. Ankara: Dipnot Yayınları.
Grunig, James E. ve Larissa A. Grunig, 2005. Halkla İlişkilerde ve İletişim Yönetiminde Mükemmellik. Çeviren Elif Özsayar. İstanbul: Rota Yayınları.
Gültekin, Ahmet Kerim. 2004. Tunceli’de Kutsal Mekân Kültü. Ankara: Kalan Yayınları.
İspir, Burçin. 2013. “Yeni İletişim Teknolojilerinin Gelişimi.” Dijital İletişim ve Yeni Medya içinde, editör Mesude Canan Öztürk, 2-25. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.
Karaaslan-Şanlı, Halise ve Elif Bozkurt. 2022. “Aktivizm ve Halkla İlişkiler Üzerine Çarpışan Paradigmalar: Anti-Aktivist Söylemden Aktivist Halkla İlişkilere Uzanan Yolun Haritası.” Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 63-77. http://dx.doi.org/10.33537/sobild.2022.13.1.6.
Laclau, Ernesto ve Chantal Mouffe. 2008. Hegemonya ve Sosyalist Strateji. Çeviren Ahmet Kardam. İstanbul: İletişim Yayınları.
Maden, Deniz ve Selin Bitirim-Okmeydan. 2017. “Türkiye’de Halkla İlişkiler Akademisyenleri Ne Çalışıyor? Halkla İlişkiler Makalelerine Yönelik Bir İnceleme.” Erciyes İletişim Dergisi, 5(2), 102-126. https://doi.org/10.17680/ erciyesakademia.315376.
Motion, Judy ve Shirley Leitch. 2007. “A Toolbox for Public Relations: The Oeuvre of Michel Foucault.” Public Relations Review, 33(3), 263-268. https://doi.org/10.1016/j.pubrev.2007.05.004.
Mouffe, Chantal. 2015. Demokratik Paradoks. Çeviren A. Cevdet Aşkın. Ankara: Epos Yayınları.
Okay, Ayla ve Aydemir Okay. 2007. Halkla İlişkiler: Kavram, Strateji ve Uygulamaları. İstanbul: DER Yayınları.
Özdemir, Pınar B. 2010. “Yönetişim, Yeni Kamu Yönetimi ve Dönüşen Halkla İlişkiler.” Uluslararası Halkla İlişkiler Sempozyumu Bildiri Kitabı, Cilt 1, 15-17 Nisan, Antalya: Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları. 43-53.
Özsel, Doğancan. 2019. “Türkiye’de Bir Yeni-Belediyecilik Filizi: Komünist Başkan’ın Zaferi.” Kent Kültürü ve Yönetimi Hakemli Elektronik Dergi 12(4): 657-669. https://doi.org/10.35674/kent.632407.
Öztürk, Canan M. 2013. “Sosyal Medya ve Kurumsal İletişim.” Dijital İletişim ve Yeni Medya içinde, editör Mesude Canan Öztürk, 120-152. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.
Radford, Gary P. 2012. “Public Relations in a Postmodern World.” Public Relations Inquiry, 1(1), 49-67. https://doi.org/10.1177/2046147X11422143.
Roper, Juliet. 2009. “Simetrik İletişim: Mükemmel Halkla İlişkiler veya Bir Hegemonya Stratejisi mi?.” Halkla İlişkiler Üzerine: Disiplinlerarası Bir Alanın Yönelimleri içinde, derleyenler Fatih Keskin ve B. Pınar Özdemir, 141-197. Ankara: Dipnot Yayınları.
Taş, Oğuzhan. 2007. “Şebeke Toplumunda Direniş: Hacker Kültürü ve Teknoloji Etiği.” Yeni Medya Çalışmaları içinde, derleyen Mutlu Binark, 309-344. Ankara: Dipnot Yayınları.
Taş, Sibel ve Yılmaz Kaval. 2020. “Tunceli’de Kültürel Bir Sembol: Dağ Keçisi.” Motif Akademi Halkbilimi Dergisi 13(30): 680-688. https://doi. org/10.12981/mahder.709297.
Tunceli Valiliği. 2020. “Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğünden İlimizi de İlgilendiren Açıklama.” Erişim tarihi 3 Nisan 2022. http:// tunceli.gov.tr/doga-koruma-ve-milli-parklar-genel-mudurlugunden- ilimizide-ilgilendiren-aciklama
Türkiye İstatistik Kurumu. 2021. “Coğrafi İstatistik Portalı.” Erişim tarihi 1 Nisan 2022. https://cip.tuik.gov.tr/#
Uysal-Sezer, Birkan. 1987. “Yerel Yönetim Çevresi- Halkla İlişkiler ve Kanaat Araştırmaları.” Amme İdaresi Dergisi 20(1): 15-32.
Wakamatsu, Hiroki. 2014. “Antropolojik Yaklaşımla Hızır İnancı: Dersim Bölgesinde Uygulanan Dinî Ritüeller.” Hünkâr Alevilik Bektaşilik Araştırmalar Dergisi 1(2): 15-25. https://doi.org/10.15246/hunkar12.
Wakefield, Robert I. 2009. “Uluslararası Halkla İlişkiler Teorisi, İnternet ve Aktivizm: Kişisel Bir Düşünce.” Halkla İlişkiler Üzerine: Disiplinlerarası Bir Alanın Yönelimleri, derleyenler Fatih Keskin ve B. Pınar Özdemir, 89-115. Ankara: Dipnot Yayınları.
Wayne, Mike. 2009. Marksizm ve Medya Araştırmaları: Anahtar Kavramlar, Çağdaş Eğilimler. Çeviren Barış Cezar. İstanbul: Yordam Kitap.
Yağmurlu, Aslı. 2013. “Diyalojik İletişim Çerçevesinden Ankara Büyükşehir Belediyesi Sosyal Medya Uygulamaları.” Selçuk İletişim Dergisi 8(1): 95- 115.
Yalçındağ, Selçuk. 1996. Belediyelerimiz ve Halkla İlişkileri. Ankara: TODAİE Yayınları.
Özger, O., & Yağmurlu, A. (2023). Keçinin İnadı: Tunceli Belediyesi’nin Sosyal Medyada Halkla İlişkiler Uygulaması. Ankara Üniversitesi İlef Dergisi, 10(1), 163-192. https://doi.org/10.24955/ilef.1306667
AMA
Özger O, Yağmurlu A. Keçinin İnadı: Tunceli Belediyesi’nin Sosyal Medyada Halkla İlişkiler Uygulaması. Ankara Üniversitesi İlef Dergisi. Mayıs 2023;10(1):163-192. doi:10.24955/ilef.1306667
Chicago
Özger, Onur, ve Aslı Yağmurlu. “Keçinin İnadı: Tunceli Belediyesi’nin Sosyal Medyada Halkla İlişkiler Uygulaması”. Ankara Üniversitesi İlef Dergisi 10, sy. 1 (Mayıs 2023): 163-92. https://doi.org/10.24955/ilef.1306667.
EndNote
Özger O, Yağmurlu A (01 Mayıs 2023) Keçinin İnadı: Tunceli Belediyesi’nin Sosyal Medyada Halkla İlişkiler Uygulaması. Ankara Üniversitesi İlef Dergisi 10 1 163–192.
IEEE
O. Özger ve A. Yağmurlu, “Keçinin İnadı: Tunceli Belediyesi’nin Sosyal Medyada Halkla İlişkiler Uygulaması”, Ankara Üniversitesi İlef Dergisi, c. 10, sy. 1, ss. 163–192, 2023, doi: 10.24955/ilef.1306667.
ISNAD
Özger, Onur - Yağmurlu, Aslı. “Keçinin İnadı: Tunceli Belediyesi’nin Sosyal Medyada Halkla İlişkiler Uygulaması”. Ankara Üniversitesi İlef Dergisi 10/1 (Mayıs 2023), 163-192. https://doi.org/10.24955/ilef.1306667.
JAMA
Özger O, Yağmurlu A. Keçinin İnadı: Tunceli Belediyesi’nin Sosyal Medyada Halkla İlişkiler Uygulaması. Ankara Üniversitesi İlef Dergisi. 2023;10:163–192.
MLA
Özger, Onur ve Aslı Yağmurlu. “Keçinin İnadı: Tunceli Belediyesi’nin Sosyal Medyada Halkla İlişkiler Uygulaması”. Ankara Üniversitesi İlef Dergisi, c. 10, sy. 1, 2023, ss. 163-92, doi:10.24955/ilef.1306667.
Vancouver
Özger O, Yağmurlu A. Keçinin İnadı: Tunceli Belediyesi’nin Sosyal Medyada Halkla İlişkiler Uygulaması. Ankara Üniversitesi İlef Dergisi. 2023;10(1):163-92.