Öz
Bu çalışmada Daha (Onur Saylak, 2017) ve Misafir (Andaç Haznedaroğlu, 2017) filmlerindeki mültecilerin temsili ve mekânsal deneyimleri, Marc Augé’nin yok-yer ve Giorgio Agamben’in çıplak yaşam ve kamp kavramları arasında bağlantı kuran bir kavramsal çerçevede, inşacı temsil kuramından yararlanılarak değerlendirilmiştir. Türkiye’de çekilen ve mültecileri konu alan her iki film de göç meselesini, ötekileştirilen kimlikler üzerinden ele almaktadır. Mültecilerin mekânsal deneyimleri akışkanlık yerine hareketsizlik ve geçicilik üzerinden belirlenmekte ve yeraltındaki bir depoda ya da kentin gettoları olarak ifade edilebilecek yok-yerlerde yaşayan mülteciler, Agamben'in tabiriyle “çıplak yaşam”a indirgenmektedir. Genel olarak mültecilerin temsil edilmesinde karşımıza çıkan “masum çocuk” ve “savunmasız kadın” figürlerinin seçimi ise mültecilerin yardıma muhtaç, kurban statüsünde sabitlenmesiyle sonuçlanmaktadır. Bu bağlamda mültecilere yönelik dışlayıcı bakışı göstermesi ve mültecileri etkin failler olarak sunmaması bakımından ortaklaşan iki film, farklı ideolojik yönelimlere sahip olmalarıyla ayrışmaktadır. Misafir, mültecileri ulus devlet vatandaşları tarafından kabul edilmesi gereken misafirler olarak değerlendiren empatik bir anlatı inşa ederken Daha misafir söylemini eleştirmekte ve mültecileri sömürüye açık hale getiren ve insan kaçakçılarını var eden iktidar ilişkilerini mikro yapılar üzerinden sorunsallaştırmaktadır.
Kaynakça
- Agamben, Giorgio. 2001. Kutsal İnsan: Egemen İktidar ve Çıplak Hayat. Çeviren İsmail Türkmen. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Ahmed, Sara. 2015. Duyguların Kültürel Politikası. Çeviren Sultan Komut. İstanbul: Sel Yayıncılık.
- Atasü-Topçuoğlu, Reyhan. 2018. “Düzensiz Göç: Küreselleşmede Kısıtlanan İnsan Hareketliliği.” Küreselleşme Çağında Göç: Kavramlar, Tartışmalar içinde, editörler S. Gülfer Ihlamur Ömer ve N. Aslı Şirin Öner, 501-18. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Augé, Marc. 1997. Yer-olmayanlar: Üstmodernliğin Antropolojisine Giriş. Çeviren Turhan Ilgaz. İstanbul: Kesit Yayınları.
- Bauman, Zygmunt. 2017. Akışkan Modernite. Çeviren Sinan Okan Çavuş. İstanbul: Can Yayınları.
- Bauman, Zygmunt. 2018. Kapımızdaki Yabancılar. Çeviren Emre Barca. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Bhabha, Homi K. 1994. The Location of Culture. Londra ve New York: Routledge.
- Buz, Sema. 2009. “Köken Ülke-Sığınılan Ülke Hattında Kadın Sığınmacılar ve Geçicilik.” Cins Cins Mekân içinde, editör Ayten Alkan, 303-27. İstanbul: Varlık Yayınları.
- Çelik-Rappas, İpek A. 2017. “Refugees as Innocent Bodies, Directors as Political Activists: Humanitarianism and Compassion in European Cinema.” Revista Latinoamericana de Estudios sobre Cuerpos Emociones y Sociedad 23 (9): 81-89.
- Doğanay, Ülkü ve Hatice Çoban Keneş. 2016. “Yazılı Basında Suriyeli ‘Mülteciler’: Ayrımcı Söylemlerin Rasyonel ve Duygusal Gerekçelerinin İnşası.” Mülkiye Dergisi 40 (1): 143-84.
- Erdoğan, M. Murat. 2018. Türkiye’deki Suriyeliler, Toplumsal Kabul ve Uyum. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Foucault, Michel. 1992. Hapishanenin Doğuşu. Çeviren Mehmet Ali Kılıçbay. Ankara: İmge Kitabevi. Foucault, Michel. 2005. “Başka Mekanlara Dair.” Özne ve İktidar, Seçme Yazılar 2 içinde, yayına hazırlayan Ferda Keskin, 291-302. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Gezici Yalçın, Meral. 2017. Göç Psikolojisi. Ankara: Pharmakon Yayınları.
- Göl, Berke. 2018. “Cennetin İçindeki Cehennem.” Onur Saylak’la Söyleşi. Altyazı 179: 20-24.
- Graham, James. 2011. “Postcolonial Purgatory, The Space of Migrancy in Dirty Pretty Things.” Postcolonial Spaces, The Politics of Place in Contemporary Culture içinde, editörler Andrew Teverson ve Sara Upstone, 112-28. Londra: Palgrave Macmillan.
- Hagener, Malte. 2018. “Migration and Refugees in German Cinema: Transnational Entanglements.” Studies in European Cinema 15 (2-3): 110-24.
- Hall, Stuart. 2017. “Temsil İşi.” Çeviren İdil Dündar. Temsil Kültürel Temsiller ve Anlamlandırma Uygulamaları içinde, editör Stuart Hall, 21-98. İstanbul: Pinhan Yayınları.
- IOM Uluslararası Göç Örgütü. 2009. Göç Terimleri Sözlüğü. Cenevre.
- İçduygu, Ahmet. 2010. “Türkiye’de Uluslararası Göçün Siyasal Arkaplanı: Küreselleşen Dünyada Ulus-Devleti İnşa Etmek ve Korumak.” Türkiye’ye Uluslararası Göç: Toplumsal Koşullar, Bireysel Yaşamlar içinde, editörler Barbara Pusch ve Tomas Wilkoszewski, 17-40. İstanbul: Kitap Yayınevi.
- İçduygu, Ahmet ve Damla B. Aksel. 2012. Türkiye’de Düzensiz Göç. Ankara: Uluslararası Göç Örgütü Türkiye.
- İçduygu, Ahmet. 2017. “Suriyeli Sığınmacılar: ‘Siyasallaşan’ Bir Sürecin Analizi.” Toplum ve Bilim 140: 27-41.
- Kaya, Ayhan 2017. “İstanbul Mülteciler için Cennet mi Cehennem mi? Suriyeli Mültecilerin Kentsel Alandaki Halleri. Toplum ve Bilim 140: 42-68.
- Kearney, Richard. 2012. Yabancılar Tanrılar ve Canavarlar: Ötekiliği Yorumlamak. Çeviren Barış Özkul. İstanbul: Metis Yayınları.
- Kellner, Douglas. 2013. Sinema Savaşları: Bush-Cheney Döneminde Hollywood Sineması ve Siyaset. Çeviren Gürol Koca. İstanbul: Metis Yayınları.
- Köşer Akçapar, Şebnem. 2018. “Uluslararası Göç Alanında Güvenlik Algılamaları ve Göçün İnsani Boyutu.” Küreselleşme Çağında Göç: Kavramlar, Tartışmalar içinde, editörler S. Gülfer Ihlamur-Öner ve N. Aslı Şirin Öner, 563-75. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Kristeva, Julia. 2004. Korkunun Güçleri, İğrençlik Üzerine Deneme. Çeviren Nilgün Tutal. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Özgül, Gönül Eda. 2016. “Sınır Kapıları, Dikenli Teller, Yollar, Kamplar ve Çocuklar: Kurban ve İstisna Olarak Mülteci.” Marmara İletişim Dergisi 25: 1-16.
- Ponzanesi, Sandra. 2012. “The Non-Places of Migrant Cinema in Europe.” Third Text 26 (6): 675-90.
- Ponzanesi, Sandra ve Verena Berger. 2016. “Introduction: Genres and Tropes in Postcolonial Cinema(s) in Europe.” Transnational Cinemas 7 (2): 111-17.
- Ryan, Michael ve Douglas Kellner. 2010. Politik Kamera: Çağdaş Hollywood Sinemasının İdeolojisi ve Politikası. Çeviren Elif Özsayar. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Saybaşılı, Nermin. 2011. Sınırlar ve Hayaletler: Görsel Kültürde Göç Hareketleri. Çeviren Bülent Doğan. İstanbul: Metis Yayınları.
- Sharma, Sarah. 2009. “Baring Life and Lifestyle in The Non-Place.” Cultural Studies 23 (1): 129-48.
- Şimşek, Doğuş. 2017. “Göç ve İnsan Güvenliği: Türkiye’deki Suriyeliler Örneği.” Toplum ve Bilim 140: 11-26.
- Yardımcı, Sibel. 2012. “Kentin Sınırında Toplumsallaşmanın Yeni Metaforu Olarak Kamp.” Erişim tarihi: 12.12.2018. http://www.e-skop.com/skopbulten/kentin-sinirinda- toplumsallasmanin-yeni-metaforu-olarak-kamp/470.
- Yaren, Özgür. 2015. “Göçmen Sinemasını Yeniden Düşünmek.” Moment Dergi: Hacettepe Üniversitesi Kültürel Çalışmalar Dergisi 2 (1): 207-23.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 4 Aralık 2019 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019Cilt: 6 Sayı: 2 |
