Araştırma Makalesi
Ulusal Bütünlükten Kültürel Yozlaşmaya: Türkiye’de Yabancı Radyoların Dinlenmesinden Duyulan Kaygılar
Öz
Radyo dinleyiciliği 20. yüzyılın siyasi, toplumsal ve ekonomik dönüşümleri bağlamında şekillenmiştir.
Ulus devletlerin temel aktör olduğu bu süreçte dinleyiciliğe dair tartışmaların ve politikaların önemli
bir kısmının ulusal gereksinim ve kaygılar bağlamında ortaya çıktığı görülmektedir. Bu endişeler,
özellikle yabancı radyoların dinlenmesi bağlamında, radyoların uluslararası alanda siyasi niteliğinin
belirginleştiği ve bir propaganda aracı olarak kullanılmaya başlandığı 1930’lu yıllardan itibaren
yükselmiştir. Radyo yayıncılığını geliştirememiş ve tüm halka yaygınlaştıramamış ülkelerde bu
kaygılar daha belirgin bir biçimde ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada, Türkiye’de 1940’lardan 1970’lerin
başlarına kadar geçen süreçte yabancı radyoların dinlenmesinden duyulan endişelerin ulusal bütünlük
ve ulusal kimliğin inşası kaygıları bağlamında şekillenişi incelenmektedir. Radyo dinleyiciliği ile ulus
arasında kurulan bağlantı çerçevesinde Türkiye’de yabancı radyoların dinlenmesinin endişe kaynağı
olma nedenleri ve bu endişelerin siyasi ve toplumsal temelleri sorgulanmaktadır. Bu tutumun Batı
yönelimli politikalar bağlamında milli kimliğin inşa süreciyle ve kalkınma/ilerleme hedefleriyle
yakından bağlantılı olduğu ileri sürülmektedir. Bu kapsamda, garbiyatçılık ve kalkınma paradigması
çerçevesinde eleştirel tarihsel bir sorgulama yapılmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- 1 Meltem Ahıska, Radyonun Sihirli Kapısı: Garbiyatçılık ve Politik Öznellik (İstanbul: Metis, 2005), 151.
- 2 Bu konudaki örnekler için bkz. Ahıska, Radyonun, 155-203; Uygur Kocabaşoğlu, Şirket Telsizinden Devlet Radyosuna: TRT Öncesi Dönemde Radyonun Tarihsel Gelişimi ve Türk Siyasal Hayatı İçindeki Yeri (İstanbul: İletişim, 2010), 296.
- 3 Ahıska, Radyonun, 18.
- 4 Ahıska, Radyonun, 49.
- 5 Ahıska, Radyonun, 47, 82.
- 6 J. O. Boyd-Barrett “Cultural dependency and the mass media”, Culture, Society and the Media İçinde, der. Michael Gurevitch vd. (London and New York: Routledge, 1982), 185.
- 7 1950-1980 arası süreçte kalkınma paradigmasının yaşadığı dönüşüme dair ayrıntılı bir tartış- ma için bkz. Colin Sparks, Globalization, Development and the Mass Media (London: Sage, 2007); Jan Servaes (1986), “Development Theory and Communication Policy: Power to the People!” European Journal of Communication, 1 (2), 211-212.
- 8 Ahıska, Radyonun, 18.
- 9 1964’te faaliyete geçen TRT, radyo ve o dönem henüz kurulma aşamasında olan televizyon yayıncılığının yeni bir kurumsal çatı altında toplanmasına yönelik köklü bir adımı temsil etmektedir.
- 10 1960 yılında kurulan DPT, 1960’lara gelindiğinde ülkenin içine sürüklenmiş olduğu ekonomik bunalımın planlama faaliyetleri çerçevesinde aşılabileceğine ve kalkınmanın ancak bu yolla gerçekleştirilebileceğine duyulan inanç bağlamında şekillendirilmiş bir kurumdur. Ekonomik, toplumsal ve kültürel alanlardaki planlamalarda temel bir rol atfedilen kurumun yayıncılık konusundaki yatırımlar ve yöneliş üzerine yaklaşımları konumuz açısından önem taşımaktadır.
- 11 1940 yılında Başbakanlığa bağlı olarak kurulan Matbuat Umum Müdürlüğü dönemin radyo yayıncılığından sorumlu ve devletin radyo yayıncılığından etkili bir biçimde yararlanma hedefini hayata geçirmek adına temel bir rol atfedilmiş kurumu olması açısından önemlidir. Kurumun bünyesinde 1941-1949 yılları arasında çıkarılan Radyo dergisi Türkiye radyo yayıncılığı tarihine ve dönemin radyo politikalarının anlamlandırılmasına dair temel bir kaynak oluşturmaktadır.
- 12 Bkz. Graham Murdock “Media, culture and modern times: Social science investigations”, A Handbook of Media and Communication Research: Qualitative and Quantitative Methodologies İçinde, der. Klaus Bruhn Jensen (London and New York: Routledge, 2002); Paddy Scannell, “Radio Times: The Temporal Arrangements of Broadcasting in the Modern World” (Paper presented at the International Television Studies Conference, London, July 10-12, 1986), 6.
- 13 James Curran, “Media and the Making of British Society, c. 1700-2000”, Media History (2002):145-146.
- 14 Michele Hilmes, Only Connect A Cultural History of Broadcasting in The United State (Boston: Wadsworth, 2011), 4, 12.
- 15 Daniel Day, “ ‘Nation shall speak peace unto nation’ The BBC and the projection of a new Britain 1967-82”, der. Michael Bailey Narrating Media History İçinde (London and New York, Routledge, 2009), 156-158; Michele Hilmes, “Rethinking Radio”, Radio Reader: Essays In The Cultural History Of Radio İçinde, der. Michele Hilmes ve Jason Lovigilo (New York, London: Routledge, 2002), 1, 3; Scannel, “Radio”, 10-11.
- 16 Boyd-Barrett, “Cultural”, 185-186.
- 17 Andrew Crisell, Understanding Radio (London and New York: Routledge, 1994), 19; Hilmes, Only, 53.
- 18 Susan J. Douglas, (2010) “Radyonun İlk Yılları”, çev. B. Ersöz, der. David Crowley ve Paul Heyer, İletişim Tarihi İçinde (Ankara: Phoenix, 2010), 312, 313.
- 19 Douglas, “Radyonun”, 320.
- 20 Ahıska, Radyonun, 146.
- 21 Bkz. Asa Briggs ve Peter Burke, Medyanın Toplumsal Tarihi: Gutenberg’den İnternet’e çev. Ümit Hüsrev Yolsal ve Erkan Uzun, (İstanbul: Kırmızı Yayınları, 2011), 242-243); Armand Mattelart, “İletişimin Dünyasallaşması”, çev. Halime Yücel (İstanbul: İletişim, 2001), 67-68.
- 22 Bkz. DPT, İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı Radyo-Televizyon Özel İhtisas Komisyonu Raporu (Ankara: DP, 1966), 116-119, 180-182; Jerome S Berg, Broadcasting on the Short Waves 1945 to Today (McFarlandand Company, Inc: Jefferson, North Caroline, and London, 2008), 32, 415-421.
- 23 Marshall McLuhan (2010) “Radyoyu Anlamak”, çev. B. Ersöz, der. D. Crowley ve P. Heyer, İletişim Tarihi içinde (Ankara: Phoenix, 2010), 355.
- 24 Uluslararası istasyonların dinleyici araştırmalarının köklerine dair bkz. Jerome S. Berg, Listening on the Shortwaves, 1945 to Today (Jefferson, North Carolina: McFarland & Company, Inc., Publishers, 2008), 20.
- 25 Ahıska, Radyonun, 163-165, 170-171.
- 26 Bkz. Aysel Aziz, “Türkiye’deki BBC İzleyici Araştırmaları”, Yıllık AÜ. Basın Yayın Yüksekokulu (1983-1985).
- 27 Sevilay Çelenk, Televizyon, Temsil, Kültür: 90’lı Yıllarda Sosyokültürel İklim ve Televizyon İçerikleri (Ankara: Ütopya, 2005), 137-139.
- 28 Ahıska, Radyonun, 19-20, 102-103; Kocabaşoğlu, Şirket, 151-154, 167.
- 29 Ahıska, Radyonun, 135.
- 30 Kocabaşoğlu, Şirket, 78, 82-84.
- 31 Bkz. Kocabaşoğlu, Şirket, 337, 393-397.
- 32 Ahıska’nın BBC Türkçe Servisi’nin yayınları bağlamında aktardığı bilgiler daha savaş yıllarında yabancı radyoların yaygın bir biçimde dinlendiğine dair veriler sunmaktadır. Bkz. Ahıska, Radyonun, 171.
- 33 Eric Jan Zürcher. Modernleşen Türkiye’nin Tarihi. Çev. Y S Gönen ( İstanbul: İletişim, 2007), 302-304, 312-314.
- 34 “Yabancı Radyoların Türkçe Programları”, Radyo, 15 Birincikanun 1941, c.1, s.1, 15.
- 35 Kocabaşoğlu, Şirket, 296.
- 36 Bkz. Kocabaşoğlu, Şirket, 292-299.
- 37 Ahıska, Radyonun, 198, 201-203.
- 38 Selim Sarper, “Dedi-Kodu”, Radyo, 1942, c.1, s.2, 1.
- 39 Nurettin Artam, “Kulak Hürriyeti”, Radyo, 1943, c.2, s. 22, 1.
- 40 Mattelart, İletişimin, 67-68.
- 41 Hasan Refik Ertuğ, “Radyo ve Öğretim”, Radyo, 1945, c.4, s.40, 1; Nüzhet Baba, “Harp Sonrasında Radyo”, Radyo, 1944 c.3, s.32, 21;
- 42 Ahıska, Radyonun, 200; Kocabaşoğlu, Şirket, 293-294; Nüzhet Baba, “Kısa Dalga Neşriyatımı- zın Muvaffakiyeti Artıyor”, Radyo, 1944, c.3, s.30, 21.
- 43 Kocabaşoğlu, Şirket, 404-405, 417-421.
- 44 Gizli radyolara dair tehdit algısının ve haberlerin çok daha eskiye dayandığı bilinmekle birlikte özellikle bu dönemin siyasi konjonktüründe yükseldiği görülmektedir. Örn. Bkz. Cuhuriyet, “Sovyetlerin İrana karşı propagandası”, 31 Temmuz 1950, 3; Cumhuriyet, “Bulgaristan’da gizli radyo”, 23 Mart 1951, 3. Cumhuriyet, “İnegöl’de Ruslara haber veren gizli radyo”, 10 Kasım 1951, 1; Cumhuriyet, “İngiltere’de gizli radyo”, 26 Kasım 1956, 1. Milliyet, “Hür Rus radyosu”, 31 Mart 1951, 3; Milliyet, “Gizli radyo vericileri”, 16 Kasım 1951, 3; Milliyet, “Adana’da gizli radyo istasyonu iddiası”, 7 Ocak 1959, 5.
- 45 Berg, Broadcasting, 30-31.
- 46 Milliyet, “Gizli istasyonun mahiyeti anlaşıldı”, 20 Mart 1958, 1.
- 47 Mattelart, İletişimin, 67-68.
- 48 Kocabaşoğlu, Şirket, 156.
- 49 Aksoy Muammer, Partizan Radyo ve DP (Ankara: Ayyıldız Matbaası, 1960), 12; Jülide Gülizar, Haberler Bitti Şimdi Oyun Havaları (Ankara: Ümit Yayıncılık, 1994), 65-84; Kocabaşoğlu, Şirket, 407-416; Mahmut Tali Öngören (1977), “Ülkemizde ‘Radyo’nun 50. Yılı”, Milliyet Sanat, 249, 3-8.
- 50 Gülizar, Haberler, 84.
- 51 Millet Meclisi Tutanak Dergisi, <27 Mayıs 1965, B. 117, O.3: 213-214.
- 52 Kocabaşoğlu, Şirket, 481-483.
- 53 Kocabaşoğlu, Şirket, 486-489.
- 54 Milliyet, “Erzurum Radyosu Dün Açıldı”, 16 Aralık 1960: 3, 5.
- 55 Bu konuda Mecliste dile getirilen birçok ifade karşımıza çıkmaktadır. Örn. bkz. Ahmet Nihat Akay’ın konuşması, Millet Meclisi Tutanak Dergisi. 26.4.1967, B. 92, O. 1: 419-420; Hüsnü Dikeçligil’in konuşması, Cumhuriyet Senatosu Tutanak Dergisi, 4.2.1968, B. 27, O. 4: 516-517.
- 56 İsmet Giritli, “Yeni Radyolar Açılırken”, Milliyet, 22 Ağustos 1967: 2.
- 57 Öngören,”Ülkemizde”, 6-8.
- 58 Cumhuriyet Senatosu Tutanak Dergisi, B. 28, 2.2.1962: 465.
- 59 Douglas, “Radyonun,” 312-313.
- 60 Faruk Yener, “Onlar ve Biz”, Milliyet, 11 Eylül1962: 4.
- 61 Yener, “Onlar”, 4.
- 62 DPT, Birinci, 403.
- 63 DPT, Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (Ankara: DPT, 1963), 384, 403.
- 64 Giritli, “Yeni”, 2.
- 65 Bkz. DPT, İkinci, 11.
- 66 DPT, İkinci, 94, 103, 110.
- 67 DPT, İkinci, 69.
- 68 DPT, İkinci, 213.
- 69 DPT, İkinci, 216, 217-218.
- 70 Giritli, “Yeni”, 2.
- 71 Refik Ahmet Sevengil, “Radyolarımızın Hikayesi”, Milliyet, 19 Ekim 1963: 2.;DPT, Dördüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı Radyo-Televizyon Özel İhtisas Komisyonu Raporu (Ankara: DPT, 1976), 8-9.
- 72 Mahmut Tali Öngören, “Radyoyu Öldürmeyelim!”, Milliyet Sanat, 1982, s. 42: 4.
- 73 Bkz. Aziz, “Türkiye’deki”.
- 74 Ahıska, Radyonun, 146.
- 75 Örn. bkz. Faruk Yener, “Mektuplar ve Dilekler”, Milliyet, 6 Ağustos 1964: 6.
- 76 Ahıska, Radyonun, 121-133; Kocabaşoğlu, Şirket, 124-128; Meral Özbek, Popüler Kültür ve Orhan Gencebay Arabeski (İstanbul: İletişim, 1994), 127-153.
- 77 Kocabaşoğlu, Şirket, 129.
- 78 Mete Akyol, “Rize’de komünizmle elektro-kemençe ile savaşılıyor”, Milliyet, 4 Nisan 1967: 1, 9.
- 79 Akyol, “Rize’de”, 9.
- 80 DPT, İkinci, 21.
- 81 Mesut Özgen, TRT Çukurova Radyosu Dinleyici Araştırması (Ankara: Odak, 1975), 2.
- 82 Özgen, TRT, 13, 22-28.
- 83 Özgen, TRT, 26-29.
- 84 Özgen, TRT, 30-31
- 85 Özgen, TRT, 70.
- 86 DPT, Dördüncü, 8-10; Öngören, “Radyoyu”, 4.
- 87 Öngören, “Radyoyu”, 3-4.
- 88 Mahmut Tali Öngören, “Radyo ile Soğuk Savaş”, Milliyet Sanat, 45, 1982: 39.
Yıl 2016,
Cilt: 3 Sayı: 2, 23 - 51, 19.12.2016
Öz
Radio listening was formed by the political, social and economic transformations of the 20th
century. A significant part of the discussion and policies on the radio listening emerged around
national needs and concerns during this process, in which the nation states are the main actors.
These concerns have especially emerged around the listening of the foreign radio stations
since 1930s when the political nature of radio has become more evident in the international
arena and it began to be used as a propaganda tool. These concerns has more significantly
appeared in the countries which could not develop the radio broadcasting and expanded entire
population in this period. In this study, the shaping of concerns on foreign radio listening in the
context of national unity and the construction of national identity concerns in Turkey between
1940s and first years of 1970s are examined. The reasons to be a source of concerns of foreign
radio listening in Turkey and the political and social roots of these concerns are questioned
within the framework of the link which is established between nation and radio listening. It is
suggested that this attitude on foreign radios is considered to be closely linked to the process
of construction of national identity and objectives of national develoment/progress in the
context of Western oriented policies. In this regard, a critical historical interpretation is made
within the framework of occidentalism and development pradigm.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- 1 Meltem Ahıska, Radyonun Sihirli Kapısı: Garbiyatçılık ve Politik Öznellik (İstanbul: Metis, 2005), 151.
- 2 Bu konudaki örnekler için bkz. Ahıska, Radyonun, 155-203; Uygur Kocabaşoğlu, Şirket Telsizinden Devlet Radyosuna: TRT Öncesi Dönemde Radyonun Tarihsel Gelişimi ve Türk Siyasal Hayatı İçindeki Yeri (İstanbul: İletişim, 2010), 296.
- 3 Ahıska, Radyonun, 18.
- 4 Ahıska, Radyonun, 49.
- 5 Ahıska, Radyonun, 47, 82.
- 6 J. O. Boyd-Barrett “Cultural dependency and the mass media”, Culture, Society and the Media İçinde, der. Michael Gurevitch vd. (London and New York: Routledge, 1982), 185.
- 7 1950-1980 arası süreçte kalkınma paradigmasının yaşadığı dönüşüme dair ayrıntılı bir tartış- ma için bkz. Colin Sparks, Globalization, Development and the Mass Media (London: Sage, 2007); Jan Servaes (1986), “Development Theory and Communication Policy: Power to the People!” European Journal of Communication, 1 (2), 211-212.
- 8 Ahıska, Radyonun, 18.
- 9 1964’te faaliyete geçen TRT, radyo ve o dönem henüz kurulma aşamasında olan televizyon yayıncılığının yeni bir kurumsal çatı altında toplanmasına yönelik köklü bir adımı temsil etmektedir.
- 10 1960 yılında kurulan DPT, 1960’lara gelindiğinde ülkenin içine sürüklenmiş olduğu ekonomik bunalımın planlama faaliyetleri çerçevesinde aşılabileceğine ve kalkınmanın ancak bu yolla gerçekleştirilebileceğine duyulan inanç bağlamında şekillendirilmiş bir kurumdur. Ekonomik, toplumsal ve kültürel alanlardaki planlamalarda temel bir rol atfedilen kurumun yayıncılık konusundaki yatırımlar ve yöneliş üzerine yaklaşımları konumuz açısından önem taşımaktadır.
- 11 1940 yılında Başbakanlığa bağlı olarak kurulan Matbuat Umum Müdürlüğü dönemin radyo yayıncılığından sorumlu ve devletin radyo yayıncılığından etkili bir biçimde yararlanma hedefini hayata geçirmek adına temel bir rol atfedilmiş kurumu olması açısından önemlidir. Kurumun bünyesinde 1941-1949 yılları arasında çıkarılan Radyo dergisi Türkiye radyo yayıncılığı tarihine ve dönemin radyo politikalarının anlamlandırılmasına dair temel bir kaynak oluşturmaktadır.
- 12 Bkz. Graham Murdock “Media, culture and modern times: Social science investigations”, A Handbook of Media and Communication Research: Qualitative and Quantitative Methodologies İçinde, der. Klaus Bruhn Jensen (London and New York: Routledge, 2002); Paddy Scannell, “Radio Times: The Temporal Arrangements of Broadcasting in the Modern World” (Paper presented at the International Television Studies Conference, London, July 10-12, 1986), 6.
- 13 James Curran, “Media and the Making of British Society, c. 1700-2000”, Media History (2002):145-146.
- 14 Michele Hilmes, Only Connect A Cultural History of Broadcasting in The United State (Boston: Wadsworth, 2011), 4, 12.
- 15 Daniel Day, “ ‘Nation shall speak peace unto nation’ The BBC and the projection of a new Britain 1967-82”, der. Michael Bailey Narrating Media History İçinde (London and New York, Routledge, 2009), 156-158; Michele Hilmes, “Rethinking Radio”, Radio Reader: Essays In The Cultural History Of Radio İçinde, der. Michele Hilmes ve Jason Lovigilo (New York, London: Routledge, 2002), 1, 3; Scannel, “Radio”, 10-11.
- 16 Boyd-Barrett, “Cultural”, 185-186.
- 17 Andrew Crisell, Understanding Radio (London and New York: Routledge, 1994), 19; Hilmes, Only, 53.
- 18 Susan J. Douglas, (2010) “Radyonun İlk Yılları”, çev. B. Ersöz, der. David Crowley ve Paul Heyer, İletişim Tarihi İçinde (Ankara: Phoenix, 2010), 312, 313.
- 19 Douglas, “Radyonun”, 320.
- 20 Ahıska, Radyonun, 146.
- 21 Bkz. Asa Briggs ve Peter Burke, Medyanın Toplumsal Tarihi: Gutenberg’den İnternet’e çev. Ümit Hüsrev Yolsal ve Erkan Uzun, (İstanbul: Kırmızı Yayınları, 2011), 242-243); Armand Mattelart, “İletişimin Dünyasallaşması”, çev. Halime Yücel (İstanbul: İletişim, 2001), 67-68.
- 22 Bkz. DPT, İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı Radyo-Televizyon Özel İhtisas Komisyonu Raporu (Ankara: DP, 1966), 116-119, 180-182; Jerome S Berg, Broadcasting on the Short Waves 1945 to Today (McFarlandand Company, Inc: Jefferson, North Caroline, and London, 2008), 32, 415-421.
- 23 Marshall McLuhan (2010) “Radyoyu Anlamak”, çev. B. Ersöz, der. D. Crowley ve P. Heyer, İletişim Tarihi içinde (Ankara: Phoenix, 2010), 355.
- 24 Uluslararası istasyonların dinleyici araştırmalarının köklerine dair bkz. Jerome S. Berg, Listening on the Shortwaves, 1945 to Today (Jefferson, North Carolina: McFarland & Company, Inc., Publishers, 2008), 20.
- 25 Ahıska, Radyonun, 163-165, 170-171.
- 26 Bkz. Aysel Aziz, “Türkiye’deki BBC İzleyici Araştırmaları”, Yıllık AÜ. Basın Yayın Yüksekokulu (1983-1985).
- 27 Sevilay Çelenk, Televizyon, Temsil, Kültür: 90’lı Yıllarda Sosyokültürel İklim ve Televizyon İçerikleri (Ankara: Ütopya, 2005), 137-139.
- 28 Ahıska, Radyonun, 19-20, 102-103; Kocabaşoğlu, Şirket, 151-154, 167.
- 29 Ahıska, Radyonun, 135.
- 30 Kocabaşoğlu, Şirket, 78, 82-84.
- 31 Bkz. Kocabaşoğlu, Şirket, 337, 393-397.
- 32 Ahıska’nın BBC Türkçe Servisi’nin yayınları bağlamında aktardığı bilgiler daha savaş yıllarında yabancı radyoların yaygın bir biçimde dinlendiğine dair veriler sunmaktadır. Bkz. Ahıska, Radyonun, 171.
- 33 Eric Jan Zürcher. Modernleşen Türkiye’nin Tarihi. Çev. Y S Gönen ( İstanbul: İletişim, 2007), 302-304, 312-314.
- 34 “Yabancı Radyoların Türkçe Programları”, Radyo, 15 Birincikanun 1941, c.1, s.1, 15.
- 35 Kocabaşoğlu, Şirket, 296.
- 36 Bkz. Kocabaşoğlu, Şirket, 292-299.
- 37 Ahıska, Radyonun, 198, 201-203.
- 38 Selim Sarper, “Dedi-Kodu”, Radyo, 1942, c.1, s.2, 1.
- 39 Nurettin Artam, “Kulak Hürriyeti”, Radyo, 1943, c.2, s. 22, 1.
- 40 Mattelart, İletişimin, 67-68.
- 41 Hasan Refik Ertuğ, “Radyo ve Öğretim”, Radyo, 1945, c.4, s.40, 1; Nüzhet Baba, “Harp Sonrasında Radyo”, Radyo, 1944 c.3, s.32, 21;
- 42 Ahıska, Radyonun, 200; Kocabaşoğlu, Şirket, 293-294; Nüzhet Baba, “Kısa Dalga Neşriyatımı- zın Muvaffakiyeti Artıyor”, Radyo, 1944, c.3, s.30, 21.
- 43 Kocabaşoğlu, Şirket, 404-405, 417-421.
- 44 Gizli radyolara dair tehdit algısının ve haberlerin çok daha eskiye dayandığı bilinmekle birlikte özellikle bu dönemin siyasi konjonktüründe yükseldiği görülmektedir. Örn. Bkz. Cuhuriyet, “Sovyetlerin İrana karşı propagandası”, 31 Temmuz 1950, 3; Cumhuriyet, “Bulgaristan’da gizli radyo”, 23 Mart 1951, 3. Cumhuriyet, “İnegöl’de Ruslara haber veren gizli radyo”, 10 Kasım 1951, 1; Cumhuriyet, “İngiltere’de gizli radyo”, 26 Kasım 1956, 1. Milliyet, “Hür Rus radyosu”, 31 Mart 1951, 3; Milliyet, “Gizli radyo vericileri”, 16 Kasım 1951, 3; Milliyet, “Adana’da gizli radyo istasyonu iddiası”, 7 Ocak 1959, 5.
- 45 Berg, Broadcasting, 30-31.
- 46 Milliyet, “Gizli istasyonun mahiyeti anlaşıldı”, 20 Mart 1958, 1.
- 47 Mattelart, İletişimin, 67-68.
- 48 Kocabaşoğlu, Şirket, 156.
- 49 Aksoy Muammer, Partizan Radyo ve DP (Ankara: Ayyıldız Matbaası, 1960), 12; Jülide Gülizar, Haberler Bitti Şimdi Oyun Havaları (Ankara: Ümit Yayıncılık, 1994), 65-84; Kocabaşoğlu, Şirket, 407-416; Mahmut Tali Öngören (1977), “Ülkemizde ‘Radyo’nun 50. Yılı”, Milliyet Sanat, 249, 3-8.
- 50 Gülizar, Haberler, 84.
- 51 Millet Meclisi Tutanak Dergisi, <27 Mayıs 1965, B. 117, O.3: 213-214.
- 52 Kocabaşoğlu, Şirket, 481-483.
- 53 Kocabaşoğlu, Şirket, 486-489.
- 54 Milliyet, “Erzurum Radyosu Dün Açıldı”, 16 Aralık 1960: 3, 5.
- 55 Bu konuda Mecliste dile getirilen birçok ifade karşımıza çıkmaktadır. Örn. bkz. Ahmet Nihat Akay’ın konuşması, Millet Meclisi Tutanak Dergisi. 26.4.1967, B. 92, O. 1: 419-420; Hüsnü Dikeçligil’in konuşması, Cumhuriyet Senatosu Tutanak Dergisi, 4.2.1968, B. 27, O. 4: 516-517.
- 56 İsmet Giritli, “Yeni Radyolar Açılırken”, Milliyet, 22 Ağustos 1967: 2.
- 57 Öngören,”Ülkemizde”, 6-8.
- 58 Cumhuriyet Senatosu Tutanak Dergisi, B. 28, 2.2.1962: 465.
- 59 Douglas, “Radyonun,” 312-313.
- 60 Faruk Yener, “Onlar ve Biz”, Milliyet, 11 Eylül1962: 4.
- 61 Yener, “Onlar”, 4.
- 62 DPT, Birinci, 403.
- 63 DPT, Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (Ankara: DPT, 1963), 384, 403.
- 64 Giritli, “Yeni”, 2.
- 65 Bkz. DPT, İkinci, 11.
- 66 DPT, İkinci, 94, 103, 110.
- 67 DPT, İkinci, 69.
- 68 DPT, İkinci, 213.
- 69 DPT, İkinci, 216, 217-218.
- 70 Giritli, “Yeni”, 2.
- 71 Refik Ahmet Sevengil, “Radyolarımızın Hikayesi”, Milliyet, 19 Ekim 1963: 2.;DPT, Dördüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı Radyo-Televizyon Özel İhtisas Komisyonu Raporu (Ankara: DPT, 1976), 8-9.
- 72 Mahmut Tali Öngören, “Radyoyu Öldürmeyelim!”, Milliyet Sanat, 1982, s. 42: 4.
- 73 Bkz. Aziz, “Türkiye’deki”.
- 74 Ahıska, Radyonun, 146.
- 75 Örn. bkz. Faruk Yener, “Mektuplar ve Dilekler”, Milliyet, 6 Ağustos 1964: 6.
- 76 Ahıska, Radyonun, 121-133; Kocabaşoğlu, Şirket, 124-128; Meral Özbek, Popüler Kültür ve Orhan Gencebay Arabeski (İstanbul: İletişim, 1994), 127-153.
- 77 Kocabaşoğlu, Şirket, 129.
- 78 Mete Akyol, “Rize’de komünizmle elektro-kemençe ile savaşılıyor”, Milliyet, 4 Nisan 1967: 1, 9.
- 79 Akyol, “Rize’de”, 9.
- 80 DPT, İkinci, 21.
- 81 Mesut Özgen, TRT Çukurova Radyosu Dinleyici Araştırması (Ankara: Odak, 1975), 2.
- 82 Özgen, TRT, 13, 22-28.
- 83 Özgen, TRT, 26-29.
- 84 Özgen, TRT, 30-31
- 85 Özgen, TRT, 70.
- 86 DPT, Dördüncü, 8-10; Öngören, “Radyoyu”, 4.
- 87 Öngören, “Radyoyu”, 3-4.
- 88 Mahmut Tali Öngören, “Radyo ile Soğuk Savaş”, Milliyet Sanat, 45, 1982: 39.
Toplam 88 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Bölüm | Makaleler |
|---|---|
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 19 Aralık 2016 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2016Cilt: 3 Sayı: 2 |