Öz
Türkiye’de mültecilerle ilgili “misafir” yaklaşımı üzerinden üretilen olumlu söylemler, mültecilerin kalıcı
olduklarının anlaşılmasıyla birlikte yerini olumsuz söylemlere bırakmıştır. Mültecilerle ilgili olumsuz
algının kamuoyunda yaygınlaşması, diğer toplumsal dinamiklerin yanında, televizyon başta olmak üzere
haber medyasındaki temsillerle de yakından ilişkilidir. Bu çalışma, mültecilerin televizyon haberlerindeki
temsil biçimlerine odaklanmakta, bu temsil biçimlerinin toplumda var olan egemen söylemleri ne ölçüde
yeniden üretip güçlendirdiğini ortaya konmayı amaçlamaktadır. Çalışmada, büyük sermaye gruplarına
ait olan ve “yeni liberal” ideolojiyi temsil eden Show TV ve Kanal D, dini söylemlerin yaygın olarak
kullanıldığı “yeni muhafazakâr” ideolojiye sahip Kanal 7 ve “sol” ideolojiye (sosyal demokrat) sahip Halk
TV ana haber bültenleri örneklem olarak seçilmiştir. Söz konusu ana haber bültenleri Teun van Dijk’ın
eleştirel söylem çözümlemesinden yararlanılarak analiz edilmiştir. Araştırma bulguları, farklı ideolojik
konumlarına rağmen televizyon kanallarının dışlayıcı temsil biçimlerinde ve sorunlu söylemlerde genel
olarak benzeştiklerini ortaya koymaktadır. Ancak yine de, kanalların ideolojik çizgilerini yansıtan birtakım
temsil biçimleri ve söylem unsurlarını ürettikleri de görülmektedir.
Anahtar Kelimeler
Mülteci televizyon haberleri temsil söylem eleştirel söylem analiz Mülteci
Kaynakça
- 1 “Syria Regional Refugee Response,” BM Mülteciler Yüksek Komiserliği Raporu, erişim tarihi: 03 Mayıs 2016, http://data.unhcr.org/syrianrefugees/country.php?id=224.
- 2 “Türkiye: Mülteci Krizi,” Avrupa Komisyonu Raporu, erişim tarihi: 04 Mayıs 2016, .http:// ec.europa.eu/echo/files/aid/countries/factsheets/turkey_syrian_crisis_tr.pdf.
- 3 Murat Erdoğan, Türkiye’deki Suriyeliler: Toplumsal Kabul ve Uyum Araştırması (Ankara: Hacettepe Üniversitesi Göç ve Siyaset Araştırmaları Merkezi-Hugo Yayınları, 2015), 9.
- 4 Erdoğan, Türkiye’deki, 5.
- 5 Barry Buzan, Hensen Lane, The Evolution of International Security Studies (Cambridge: Cambridge University Press, 2005), 203-225.
- 6 Nazif Mandacı ve Gökay Özerim, “Uluslararası Göçlerin Bir Güvenlik Konusuna Dönüşümü: Avrupa’da Radikal Sağ Partiler ve Göçün Güvenlikleştirilmesi,” Uluslararası İlişkiler Cilt 10 Sayı 39 (Güz 2013): 112.
- 7 Yeşer Yeşim Özer, Türkiye ve Fransa Örnekleriyle Uluslararası Göç ve Yabancı Düşmanlığı (İstanbul: Derin Yayınevi, 2015), 10, 11.
- 8 Özer, Türkiye ve Fransa, 22, 25.
- 9 M. Nail Alkan, “Avrupa’da Yükselen Irkçılık: Pegida Örneği,” Akademik Bakış, Cilt 8 Sayı 16 (Yaz 2015): 281.
- 10 Çalışmada, uluslararası literatürde zorunlu olarak ülkelerinden göç edenleri tanımlamak amacıyla kullanılan “mülteci” kavramı kullanılmıştır. Birleşmiş Milletler’in mülteci tanımı için bkz: http://www.unhcr.org/turkey/home.php?page=72.
- 11 Erdoğan, Türkiye’deki, 11.
- 12 Aslı Velieceoğlu Yonca, “Türkiye’deki Suriyeli Mülteciler,” Suriyeli Göçmenlerin Sorunları Çalıştayı Sonuç Raporu, ed. Servet Karaca, Uğur Doğan, 27, erişim tarihi: 08 Mayıs 2016, http://193.255.128.112/db2/projeler/2.pdf.
- 13 “Avrupa’da Geçici Koruma Rejimi Örnekleri,” T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Raporu, Koordinatör: Mustafa Turgut (Ankara: Matsa Basımevi, 2015), 21. 14 İbrahim Kaya, Esra Yılmaz Eren, “Türkiye’deki Suriyelilerin Hukuki Durumu,” SETA Raporu (İstanbul: SETA Yayınları, 2015), 25, 26.
- 15 Erdoğan, Türkiye’deki, 15.
- 16 “The Rising Costs of Turkey’s Syrian Quagmire,” International Crisis Group Report, no.220, Nisan 2014, erişim tarihi: 12 Mayıs 2016, http://www.crisisgroup.org/~/media/Files/ europe/turkey-cyprus/turkey/230-the-rising-costs-of-turkey-s-syrian-quagmire.
- 17 Erdoğan, Türkiye’deki, 18.
- 18 Erdoğan, Türkiye’deki, 9.
- 19 Erdoğan, Türkiye’deki, 7.
- 20 Erdoğan, Türkiye’deki, 9.
- 21 Ahmet İçduygu, “Transit Migrants and Turkey,” Boğaziçi Journal Review of Social, Economic and Administrive, V: 10, No: 1–2, (1996): 127-42.
- 22 Elif Özmenek Çarmıklı, Merve Umay Kader, “Türkiye’de Göçmen Kaçakçılığı: Mülteci Krizinin ‘Öteki’ Yüzü,” Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu Raporu, No: 45 ( Ankara: USAK Yayınları, 2016), 11.
- 23 “Ege Denizi’nde Kaçak Göçmen Sayısı Azaldı,” Euronews, erişim tarihi: 22 Mayıs 2016, http://tr.euronews.com/2016/04/06/ege-denizi-nde-kacak-gocmen-sayisi-azaldi/.
- 24 İbrahim Efe, “Türk Basınında Suriyeli Sığınmacılar,” SETA Raporu (İstanbul: SETA Yayınları, 2015), 9.
- 25 Sevilay Çelenk, “Ayrımcılık ve Medya,” Televizyon Haberciliğinde Etik Sorunlar içinde, ed. Bülent Çaplı, Hakan Tuncel (Ankara: Fersa Yay., 2010), 222.
- 26 Ayşe İnal, Haberi Okumak (İstanbul: Temuçin Yayınları, 1996), 68.
- 27 Stuart Hall, “İdeolojinin Yeniden Keşfi: Medya Çalışmalarında Baskı Altında Tutulanın Geri Dönüşü,” Medya İktidar İdeoloji içinde, der. ve çev. Mehmet Küçük (Ankara: Ark Yay., 1994), 67.
- 28 Stuart Hall’den aktaran Sevilay Çelenk, Televizyon, Temsil, Kültür: 90’lı Yıllarda Sosyokültürel İklim ve Televizyon İçerikleri (Ankara: ÜtopyaYayınevi, 2005), 81.
- 29 Teun A. Van Dijk, News as Discourse, (Lawrence Erlbaum Asssociates Publication, 1988), 8.
- 30 Greg Philo, Liza Beattie’den aktaran Efe, “Türk,” 11.
- 31 Teun A. Van Dijk’tan aktaran Efe, “Türk,” 11.
- 32 Teun A van Dijk’tan aktaran Göksel Göker, Savaş Keskin, “Haber Medyası ve Mülteciler: Suriyeli Mültecilerin Türk Yazılı Basınındaki Temsili,” Gazi Üniversitesi İletişim Fak. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, Sayı 41, Güz 2015: 236.
- 33 Teun A van Dijk’tan aktaran Göksel Göker, Savaş Keskin “Haber,” 236-37.
- 34 İnal, Haberi, 96.
- 35 Teun A. Van Dijk, “Critical Discourse Analysis,” Handbook of Discourse Analysis, ed. Schiffrin D., Tanen D., Hamilton H.E. (Oxford: Blackwell Publishers, 2001), 352.
- 36 Teun A. van Dijk, “Principles of Critical Discourse Analysis,” Discourse and Society, 4(2), (1993): 252.
- 37 Teun A.,van Dijk, “Medya İçerikleri, Bir Söylem Olarak Haberin Disiplinlerarası Çözümlenmesi,” Medya Metinlerini Çözümlemek içinde, der. Gülseren Sendur Atabek ve Ümit Atabek (Ankara: Siyasal Kitabevi Yayınları, 2007), 169.
- 38 Teun A. van Dijk, News Analysis: Case Studies of International and National News in the Press News Analysis (New Jersey: Lawrence Earlbaum Associates Publication, 1988), 15.
- 39 Ömer Özer, Eleştirel Haber Çözümlemeleri (Eskişehir Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fak. Yayınları, 2009), 92-93.
- 40 Van Dijk, “Medya İçerikleri,” 169.
- 41 Teun A van Dijk’tan aktaran Hatice Çoban Keneş, “Metaforun Ayrımcı Hegemonyanın İnşasındaki Rolü: Suriyelilerin Haberleştirilmesinde Metafor Kullanımı,” Gaziantep University Journal of Social Sciences, erişim tarihi: 28 Temmuz 2016, (http://jss.gantep.edu.tr) 2016 15(2): 261.
- 42 Mukadder Çakır, “İnternet Haberciliğinde Yasadışı Göç Sorunu,” AJIT-e: Online Academic Journal of Information Technology, 2013 Spring/Bahar, Cilt/Vol: 4- Sayı/Num: 12, 119, erişim tarihi: 8 Haziran 2016, DOI: 10.5824/1309-1581.2013.2.005.x.
- 43 Teun A van Dijk’tan aktaran Göksel Göker, Savaş Keskin, “Haber,” 237.
- 44 Van Dijk, “Medya İçerikleri,” 169.
Öz
The negative perceptions of Syrian refugees have become increasingly common in Turkey
particularly since it became clear that the so-called “guests” would not stay in this country for
a short period of time. This public perception is closely related to their representation in the
media, especially on TV, as well as other social dynamics. This essay examines the forms of
representation of Syrian refugees in Turkish TV news, particularly focusing on to what extent
they reproduce and reinforce the socially dominant discourse concerning the refugee crisis. For
this purpose, the news bulletins on four TV channels are examined: Kanal D and Show TV, two
mainstream channels owned by media conglomerates and representing “neo-liberal” ideology,
Kanal 7, representing a “neo-conservative” ideology and strong religious discourses, and Halk
TV with a leftist (social democratic) outlook. They are examined through Teun van Dijk’s critical
discourse analysis. The research demonstrates that the forms of representation of refugees on
the TV channels are congruent with their ideological stances. In order to provide support for or
oppose the government’s policies, these channels turn the Syrian refugees into the objects of
political debates in Turkey. Nonetheless, their representations of the Syrian refugees are not
very different from each other in employing negative and exclusionary stereotypes.
Anahtar Kelimeler
Refugee television news representation discourse critical discourse analysis
Kaynakça
- 1 “Syria Regional Refugee Response,” BM Mülteciler Yüksek Komiserliği Raporu, erişim tarihi: 03 Mayıs 2016, http://data.unhcr.org/syrianrefugees/country.php?id=224.
- 2 “Türkiye: Mülteci Krizi,” Avrupa Komisyonu Raporu, erişim tarihi: 04 Mayıs 2016, .http:// ec.europa.eu/echo/files/aid/countries/factsheets/turkey_syrian_crisis_tr.pdf.
- 3 Murat Erdoğan, Türkiye’deki Suriyeliler: Toplumsal Kabul ve Uyum Araştırması (Ankara: Hacettepe Üniversitesi Göç ve Siyaset Araştırmaları Merkezi-Hugo Yayınları, 2015), 9.
- 4 Erdoğan, Türkiye’deki, 5.
- 5 Barry Buzan, Hensen Lane, The Evolution of International Security Studies (Cambridge: Cambridge University Press, 2005), 203-225.
- 6 Nazif Mandacı ve Gökay Özerim, “Uluslararası Göçlerin Bir Güvenlik Konusuna Dönüşümü: Avrupa’da Radikal Sağ Partiler ve Göçün Güvenlikleştirilmesi,” Uluslararası İlişkiler Cilt 10 Sayı 39 (Güz 2013): 112.
- 7 Yeşer Yeşim Özer, Türkiye ve Fransa Örnekleriyle Uluslararası Göç ve Yabancı Düşmanlığı (İstanbul: Derin Yayınevi, 2015), 10, 11.
- 8 Özer, Türkiye ve Fransa, 22, 25.
- 9 M. Nail Alkan, “Avrupa’da Yükselen Irkçılık: Pegida Örneği,” Akademik Bakış, Cilt 8 Sayı 16 (Yaz 2015): 281.
- 10 Çalışmada, uluslararası literatürde zorunlu olarak ülkelerinden göç edenleri tanımlamak amacıyla kullanılan “mülteci” kavramı kullanılmıştır. Birleşmiş Milletler’in mülteci tanımı için bkz: http://www.unhcr.org/turkey/home.php?page=72.
- 11 Erdoğan, Türkiye’deki, 11.
- 12 Aslı Velieceoğlu Yonca, “Türkiye’deki Suriyeli Mülteciler,” Suriyeli Göçmenlerin Sorunları Çalıştayı Sonuç Raporu, ed. Servet Karaca, Uğur Doğan, 27, erişim tarihi: 08 Mayıs 2016, http://193.255.128.112/db2/projeler/2.pdf.
- 13 “Avrupa’da Geçici Koruma Rejimi Örnekleri,” T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Raporu, Koordinatör: Mustafa Turgut (Ankara: Matsa Basımevi, 2015), 21. 14 İbrahim Kaya, Esra Yılmaz Eren, “Türkiye’deki Suriyelilerin Hukuki Durumu,” SETA Raporu (İstanbul: SETA Yayınları, 2015), 25, 26.
- 15 Erdoğan, Türkiye’deki, 15.
- 16 “The Rising Costs of Turkey’s Syrian Quagmire,” International Crisis Group Report, no.220, Nisan 2014, erişim tarihi: 12 Mayıs 2016, http://www.crisisgroup.org/~/media/Files/ europe/turkey-cyprus/turkey/230-the-rising-costs-of-turkey-s-syrian-quagmire.
- 17 Erdoğan, Türkiye’deki, 18.
- 18 Erdoğan, Türkiye’deki, 9.
- 19 Erdoğan, Türkiye’deki, 7.
- 20 Erdoğan, Türkiye’deki, 9.
- 21 Ahmet İçduygu, “Transit Migrants and Turkey,” Boğaziçi Journal Review of Social, Economic and Administrive, V: 10, No: 1–2, (1996): 127-42.
- 22 Elif Özmenek Çarmıklı, Merve Umay Kader, “Türkiye’de Göçmen Kaçakçılığı: Mülteci Krizinin ‘Öteki’ Yüzü,” Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu Raporu, No: 45 ( Ankara: USAK Yayınları, 2016), 11.
- 23 “Ege Denizi’nde Kaçak Göçmen Sayısı Azaldı,” Euronews, erişim tarihi: 22 Mayıs 2016, http://tr.euronews.com/2016/04/06/ege-denizi-nde-kacak-gocmen-sayisi-azaldi/.
- 24 İbrahim Efe, “Türk Basınında Suriyeli Sığınmacılar,” SETA Raporu (İstanbul: SETA Yayınları, 2015), 9.
- 25 Sevilay Çelenk, “Ayrımcılık ve Medya,” Televizyon Haberciliğinde Etik Sorunlar içinde, ed. Bülent Çaplı, Hakan Tuncel (Ankara: Fersa Yay., 2010), 222.
- 26 Ayşe İnal, Haberi Okumak (İstanbul: Temuçin Yayınları, 1996), 68.
- 27 Stuart Hall, “İdeolojinin Yeniden Keşfi: Medya Çalışmalarında Baskı Altında Tutulanın Geri Dönüşü,” Medya İktidar İdeoloji içinde, der. ve çev. Mehmet Küçük (Ankara: Ark Yay., 1994), 67.
- 28 Stuart Hall’den aktaran Sevilay Çelenk, Televizyon, Temsil, Kültür: 90’lı Yıllarda Sosyokültürel İklim ve Televizyon İçerikleri (Ankara: ÜtopyaYayınevi, 2005), 81.
- 29 Teun A. Van Dijk, News as Discourse, (Lawrence Erlbaum Asssociates Publication, 1988), 8.
- 30 Greg Philo, Liza Beattie’den aktaran Efe, “Türk,” 11.
- 31 Teun A. Van Dijk’tan aktaran Efe, “Türk,” 11.
- 32 Teun A van Dijk’tan aktaran Göksel Göker, Savaş Keskin, “Haber Medyası ve Mülteciler: Suriyeli Mültecilerin Türk Yazılı Basınındaki Temsili,” Gazi Üniversitesi İletişim Fak. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, Sayı 41, Güz 2015: 236.
- 33 Teun A van Dijk’tan aktaran Göksel Göker, Savaş Keskin “Haber,” 236-37.
- 34 İnal, Haberi, 96.
- 35 Teun A. Van Dijk, “Critical Discourse Analysis,” Handbook of Discourse Analysis, ed. Schiffrin D., Tanen D., Hamilton H.E. (Oxford: Blackwell Publishers, 2001), 352.
- 36 Teun A. van Dijk, “Principles of Critical Discourse Analysis,” Discourse and Society, 4(2), (1993): 252.
- 37 Teun A.,van Dijk, “Medya İçerikleri, Bir Söylem Olarak Haberin Disiplinlerarası Çözümlenmesi,” Medya Metinlerini Çözümlemek içinde, der. Gülseren Sendur Atabek ve Ümit Atabek (Ankara: Siyasal Kitabevi Yayınları, 2007), 169.
- 38 Teun A. van Dijk, News Analysis: Case Studies of International and National News in the Press News Analysis (New Jersey: Lawrence Earlbaum Associates Publication, 1988), 15.
- 39 Ömer Özer, Eleştirel Haber Çözümlemeleri (Eskişehir Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fak. Yayınları, 2009), 92-93.
- 40 Van Dijk, “Medya İçerikleri,” 169.
- 41 Teun A van Dijk’tan aktaran Hatice Çoban Keneş, “Metaforun Ayrımcı Hegemonyanın İnşasındaki Rolü: Suriyelilerin Haberleştirilmesinde Metafor Kullanımı,” Gaziantep University Journal of Social Sciences, erişim tarihi: 28 Temmuz 2016, (http://jss.gantep.edu.tr) 2016 15(2): 261.
- 42 Mukadder Çakır, “İnternet Haberciliğinde Yasadışı Göç Sorunu,” AJIT-e: Online Academic Journal of Information Technology, 2013 Spring/Bahar, Cilt/Vol: 4- Sayı/Num: 12, 119, erişim tarihi: 8 Haziran 2016, DOI: 10.5824/1309-1581.2013.2.005.x.
- 43 Teun A van Dijk’tan aktaran Göksel Göker, Savaş Keskin, “Haber,” 237.
- 44 Van Dijk, “Medya İçerikleri,” 169.
Ayrıntılar
| Bölüm | Makaleler |
|---|---|
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Mayıs 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 |