Araştırma Makalesi
Yıl 2016,
Cilt: 3 Sayı: 2, 143 - 172, 19.12.2016
Öz
Çingeneler, kendilerine özgü yaşam biçimleri ve kültürel değerleri nedeniyle içinde yaşadıkları
toplumlarda sürekli “öteki” olarak görülmüşlerdir. Medya aracılığıyla mütemadiyen desteklenen
hoşgörüsüz, ayrımcı ve önyargılı söylemler, Çingene toplumunun yaşamlarında ciddi hasarlara yol
açarken ötekileşme-yalnızlaşma olarak tanımlayabileceğimiz bir sürece doğru sürüklenmelerine
neden olmaktadır. Bu makale kapsamında Çingene Toplumunun yaşam biçimi, kültürel değerlerine
karşı beslenen önyargının nedenleri, nefret söyleminin yarattığı tahribat ve toplumsal linç iklimi
örneklerle irdelenecektir. Ana akım ve sosyal medyada Çingenelere yönelik kullanılan dilin, biçim
ve içeriğin hangi yapısal ideolojik süzgeçlerden geçerek bir toplumsal algı yarattığı açıklanmaya
çalışılacaktır. Ekşi Sözlük İnternet portalı yazarlarının Çingene toplumuna yönelik olarak kullandıkları
nefret söylemleri tahammülsüzlüğün ve hoşgörüsüzlüğün dışavurumu olarak nitelendirilebilir.
Yorumlardaki aşırı önyargılar, tahammülsüzlük ve hoşnutsuzluklar; adaletsizliklere, başkalarının
haklarının gasp edilmesine, bir arada yaşama kültürünü yok etme potansiyeline de sahiptir. Nefret
söylemi toplumda “ötekilere” yönelik ayrımcılığı, hoşgörüsüzlüğü ve önyargıyı, dahası linci meşru
kılmakta, etiketlenen ve yalnızlaştırılan grup üyelerine karşı her türlü saldırı ortamına zemin
oluşturulmaktadır.
Kaynakça
- 1 Cemal Gürler, “Nefret Suçları ve İş Hayatı,” Ankara Barosu Dergisi 1 (2010): 262.
- 2 Michel Foucault, Özne ve İktidar (İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2000), 63.
- 3 aktaran S. Hakan Yılmaz, Siyasal Nefret Söylemi ve Medya (Konya: Literatürk Yayınları, 2013), 29.
- 4 Betül Çotuksöken, “Şiddetin Antropolojik Temeli,” Felsefelogos Dergisi 37 (2009): 29.
- 5 Melek Göregenli, “Nefret Söylemi ve Nefret Suçları,” Nefret Söylemi ve Nefret Suçları - Medya ve Nefret Söylemi: Kavramlar Mecralar Tartışmalar içinde, der. Mahmut Çınar (İstanbul: Hrant Dink Vakfı Yayınları, 2013), 58.
- 6 Enver K. Yüksel, “Nefret Söylemi: Dil Üzerinden Mücadele Edilmesi Gereken Bir Doppelganger,” Birikim Dergisi 208 (2012): 153.
- 7 Teun A. Van Dijk, Discourse and Racism (Blackwell Publishing, 2007), erişim tarihi 27.01.2015. http://www.discourses.org/OldArticles/Discourse%20and%20racism.pdf
- 8 Teun A. Van Dijk, “Söylem ve İktidar,” Nefret Suçları ve Nefret Söylemi içinde, der. Aylin B. Yıldırım ve Ayşe Çavdar (İstanbul: Hrant Dink Vakfı Yayınları, 2010), 12-14.
- 9 Anna Weber, Nefret Söylemi El Kitabı (İstanbul: Avrupa Konseyi Yayınları, 2009), 4.
- 10 Tarlach McGonagle, “Wrestling (Racial) Equality from Tolerance of Hate Speech,” Dublin University University Law Journal 21 (2001):23.
- 11 Yasemin İnceoğlu, “ Tartışmalı Bir Kavram: Nefret Söylemi,” Medya ve Nefret Söylemi içinde, ed. Mahmut Çınar (İstanbul: Hrant Dink Vakfı Yayınları, 2013), 79.
- 12 Mutlu Binark, “Nefret Söyleminin Yeni Medya Ortamında Dolaşıma Girmesi ve Türetilmesi,” Yeni Medyada Nefret Söylemi içinde, der. Tuğrul Çomu (İstanbul: Kalkedon Yayıncılık, 2010), 13.
- 13 Eser Köker ve Ülkü Doğanay, Irkçı Değilim Ama… Yazılı Basında Irkçı-Ayrımcı Söylemler (Ankara: İHOP Yayınları, 2009), 3.
- 14 Berrin Yanıkkaya, “Gündelik Hayatın Suretinde: Öteki Korkusu, Görsel Şiddet,” Medya Milliyetçilik Şiddet içinde, der. Barış Çoban (İstanbul: Su Yayınları, 2009), 27.
- 15 Suat Kolukırık, Dünden Bugüne Çingeneler (İstanbul: Ozan Yayıncılık, 2009), 2.
- 16 Suat Kolukırık, “The Identity Perception Among Tarlabasi Gypsies,” Gypsies and the Problem of the Identities, Swedish Research Institute in Istanbul, Transactions vol. 17 içinde, ed. Adrian Marsh ve Elin Strand (İstanbul: Kitap Yayınevi), 14.
- 17 Ali Arayıcı, Avrupa’nın Vatansızları Çingeneler (İstanbul: Kalkedon Yayıncılık, 2008), 38.
- 18 Suat Kolukırık, “Türk Toplumunda Çingene İmgesi ve Önyargısı,” Sosyoloji Araştırmaları Dergisi 8, no.2, Güz (2005).
- 19 Kolukırık, Dünden Bugüne, 122.
- 20 Isabel Fonsenca, Beni Ayakta Gömün: Çingeneler ve Yolculukları (İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2002), 104.
- 21 Mustafa Aksu, Türkiye’de Çingene Olmak (İstanbul: Ozan Yayıncılık, 2003), 11.
- 22 İsmail Parlatır, Osmalıca Türkçesi Sözlüğü (Ankara: Yargı Yayınevi, 2006), 299.
- 23 Ali Rafet Özkan, Türkiye Çingeneleri (Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 2000), 45.
- 24 Gül Özateşler, “Çapraz Evlilikler ve Gruplar Arası İlişkiler,” Mediterranean Journal of Humanities 2 (2015): 287.
- 25 Ömer F. Tutkun ve Mustafa Koç, “Mesleklere Atfedilen Kalıp Yargılar,” Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi 41. (2008): 261.
- 26 İbrahim Gürses, “Önyargının Nedenleri,” Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4 no.1 (2005): 113.
- 27 Tezcan Durna ve Çağla Kubilay, “ Söylem Kuramları ve Eleştirel Söylem Çözümlemeleri,” Medyadan Söylemler içinde, der. Tezcan Durna (İstanbul: Libra Kitapçılık ve Yayıncılık, 2010), 71.
- 28 Nebahat A. Çomak ve Yasemin İnceoğlu, Metin Çözümlemeleri (İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2009),44.
- 29 F. Leven Şensever ve T Cengiz Alğan, Ulusal Basında Nefret Suçları: 10 Yıl 10 Örnek (İstanbul: Sosyal Değişim Derneği, 2010), 16.
- 30 “Bursa’da Roman Vatandaşlara Saldırı,” Evrensel, 2014, erişim tarihi 25.10.2015, http://www. evrensel.net/haber/62687/bursada-roman-vatandaslara-saldiri.
- 31 “Bursa’daki Cinayetin Ardından Romanların Evlerine Saldırı,” T24, 2013, erişim tarihi, 25.10.2015, http://t24.com.tr/haber/bursadaki-cinayetin-ardindan-romanlarin-evleri-saldiri,239013.
- 32 “Manisa Selendi’de Sigara Gerginliği,” Haber 7, 2010, erişim tarihi, 25.10.2015, http://www. haber7.com/3sayfa/haber/469234-manisa-selendide-sigara-gerginligi.
- 33 “Selendi Davasına Devam Edildi,” Hürriyet, 2012, erişim tarihi, 25.10.2015, http://www.hurriyet.com.tr/gundem/19716805.asp.
- 34 Ceren Sözeri ve Yasemin İnceoğlu, “Ya Sev Ya Terk Et Ya Da…,” Nefret Söylemi ve/veya Nefret Suçları içinde, der. Yasemin İnceoğlu (İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2012), 24.
- 35 Gül Özateşler, “Avrupa’da Roma/Çingeneler Üzerine Sosyal Politikalar,” Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 2, no.3 (2013): 30.
- 36 İnceoğlu ve Sözeri, Nefret Söylemi, 24.
- 37 aktaran Nuri Bilgin, Sosyal Psikolojide Yöntem ve Pratik Çalışmalar (İzmir: Ege Üniversitesi Yayınları, 1999), 19.
- 38 Dijk, Discourse and Racism, 152.
- 39 Savaş Çoban ve Yasemin İnceoğlu, Azınlıklar, Ötekiler ve Medya (İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2014), 55.
Yıl 2016,
Cilt: 3 Sayı: 2, 143 - 172, 19.12.2016
Öz
Gypsies have always been seen as “others” in the societies they live in because of their distinctive
lifestyle and cultural values. While intolerant, discriminatory and prejudiced discourse consistently
supported by the media causes serious damage in lives of gypsy community, this also leads to a
process which can be described as othering-isolating them. In this paper, reasons of the prejudice
against lifestyle and cultural values of the Gypsy Community, devastation caused by hate speech,
and social lynching climate will be probed through examples. An attempt will be made to explain
how and through which constructive ideological filters the language, style and content used against
gypsies in the mainstream and social media create a social perception. The hate speech used by
writers of the Ekşi Sözlük (Sour Dictionary) Internet portal against Gypsy Community can be defined
as an expression of intolerance and austereness. The extreme prejudice, intolerance and austereness
in the comments; also have the potential of usurpation of rights of third parties and devastation
of the culture of living together. The hate speech leads justification of discrimination, intolerance,
prejudice, and even lynching against “others” in the society, besides laying the basis for all kind of
attacks against the labeled and isolated group members.
Kaynakça
- 1 Cemal Gürler, “Nefret Suçları ve İş Hayatı,” Ankara Barosu Dergisi 1 (2010): 262.
- 2 Michel Foucault, Özne ve İktidar (İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2000), 63.
- 3 aktaran S. Hakan Yılmaz, Siyasal Nefret Söylemi ve Medya (Konya: Literatürk Yayınları, 2013), 29.
- 4 Betül Çotuksöken, “Şiddetin Antropolojik Temeli,” Felsefelogos Dergisi 37 (2009): 29.
- 5 Melek Göregenli, “Nefret Söylemi ve Nefret Suçları,” Nefret Söylemi ve Nefret Suçları - Medya ve Nefret Söylemi: Kavramlar Mecralar Tartışmalar içinde, der. Mahmut Çınar (İstanbul: Hrant Dink Vakfı Yayınları, 2013), 58.
- 6 Enver K. Yüksel, “Nefret Söylemi: Dil Üzerinden Mücadele Edilmesi Gereken Bir Doppelganger,” Birikim Dergisi 208 (2012): 153.
- 7 Teun A. Van Dijk, Discourse and Racism (Blackwell Publishing, 2007), erişim tarihi 27.01.2015. http://www.discourses.org/OldArticles/Discourse%20and%20racism.pdf
- 8 Teun A. Van Dijk, “Söylem ve İktidar,” Nefret Suçları ve Nefret Söylemi içinde, der. Aylin B. Yıldırım ve Ayşe Çavdar (İstanbul: Hrant Dink Vakfı Yayınları, 2010), 12-14.
- 9 Anna Weber, Nefret Söylemi El Kitabı (İstanbul: Avrupa Konseyi Yayınları, 2009), 4.
- 10 Tarlach McGonagle, “Wrestling (Racial) Equality from Tolerance of Hate Speech,” Dublin University University Law Journal 21 (2001):23.
- 11 Yasemin İnceoğlu, “ Tartışmalı Bir Kavram: Nefret Söylemi,” Medya ve Nefret Söylemi içinde, ed. Mahmut Çınar (İstanbul: Hrant Dink Vakfı Yayınları, 2013), 79.
- 12 Mutlu Binark, “Nefret Söyleminin Yeni Medya Ortamında Dolaşıma Girmesi ve Türetilmesi,” Yeni Medyada Nefret Söylemi içinde, der. Tuğrul Çomu (İstanbul: Kalkedon Yayıncılık, 2010), 13.
- 13 Eser Köker ve Ülkü Doğanay, Irkçı Değilim Ama… Yazılı Basında Irkçı-Ayrımcı Söylemler (Ankara: İHOP Yayınları, 2009), 3.
- 14 Berrin Yanıkkaya, “Gündelik Hayatın Suretinde: Öteki Korkusu, Görsel Şiddet,” Medya Milliyetçilik Şiddet içinde, der. Barış Çoban (İstanbul: Su Yayınları, 2009), 27.
- 15 Suat Kolukırık, Dünden Bugüne Çingeneler (İstanbul: Ozan Yayıncılık, 2009), 2.
- 16 Suat Kolukırık, “The Identity Perception Among Tarlabasi Gypsies,” Gypsies and the Problem of the Identities, Swedish Research Institute in Istanbul, Transactions vol. 17 içinde, ed. Adrian Marsh ve Elin Strand (İstanbul: Kitap Yayınevi), 14.
- 17 Ali Arayıcı, Avrupa’nın Vatansızları Çingeneler (İstanbul: Kalkedon Yayıncılık, 2008), 38.
- 18 Suat Kolukırık, “Türk Toplumunda Çingene İmgesi ve Önyargısı,” Sosyoloji Araştırmaları Dergisi 8, no.2, Güz (2005).
- 19 Kolukırık, Dünden Bugüne, 122.
- 20 Isabel Fonsenca, Beni Ayakta Gömün: Çingeneler ve Yolculukları (İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2002), 104.
- 21 Mustafa Aksu, Türkiye’de Çingene Olmak (İstanbul: Ozan Yayıncılık, 2003), 11.
- 22 İsmail Parlatır, Osmalıca Türkçesi Sözlüğü (Ankara: Yargı Yayınevi, 2006), 299.
- 23 Ali Rafet Özkan, Türkiye Çingeneleri (Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 2000), 45.
- 24 Gül Özateşler, “Çapraz Evlilikler ve Gruplar Arası İlişkiler,” Mediterranean Journal of Humanities 2 (2015): 287.
- 25 Ömer F. Tutkun ve Mustafa Koç, “Mesleklere Atfedilen Kalıp Yargılar,” Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi 41. (2008): 261.
- 26 İbrahim Gürses, “Önyargının Nedenleri,” Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4 no.1 (2005): 113.
- 27 Tezcan Durna ve Çağla Kubilay, “ Söylem Kuramları ve Eleştirel Söylem Çözümlemeleri,” Medyadan Söylemler içinde, der. Tezcan Durna (İstanbul: Libra Kitapçılık ve Yayıncılık, 2010), 71.
- 28 Nebahat A. Çomak ve Yasemin İnceoğlu, Metin Çözümlemeleri (İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2009),44.
- 29 F. Leven Şensever ve T Cengiz Alğan, Ulusal Basında Nefret Suçları: 10 Yıl 10 Örnek (İstanbul: Sosyal Değişim Derneği, 2010), 16.
- 30 “Bursa’da Roman Vatandaşlara Saldırı,” Evrensel, 2014, erişim tarihi 25.10.2015, http://www. evrensel.net/haber/62687/bursada-roman-vatandaslara-saldiri.
- 31 “Bursa’daki Cinayetin Ardından Romanların Evlerine Saldırı,” T24, 2013, erişim tarihi, 25.10.2015, http://t24.com.tr/haber/bursadaki-cinayetin-ardindan-romanlarin-evleri-saldiri,239013.
- 32 “Manisa Selendi’de Sigara Gerginliği,” Haber 7, 2010, erişim tarihi, 25.10.2015, http://www. haber7.com/3sayfa/haber/469234-manisa-selendide-sigara-gerginligi.
- 33 “Selendi Davasına Devam Edildi,” Hürriyet, 2012, erişim tarihi, 25.10.2015, http://www.hurriyet.com.tr/gundem/19716805.asp.
- 34 Ceren Sözeri ve Yasemin İnceoğlu, “Ya Sev Ya Terk Et Ya Da…,” Nefret Söylemi ve/veya Nefret Suçları içinde, der. Yasemin İnceoğlu (İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2012), 24.
- 35 Gül Özateşler, “Avrupa’da Roma/Çingeneler Üzerine Sosyal Politikalar,” Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 2, no.3 (2013): 30.
- 36 İnceoğlu ve Sözeri, Nefret Söylemi, 24.
- 37 aktaran Nuri Bilgin, Sosyal Psikolojide Yöntem ve Pratik Çalışmalar (İzmir: Ege Üniversitesi Yayınları, 1999), 19.
- 38 Dijk, Discourse and Racism, 152.
- 39 Savaş Çoban ve Yasemin İnceoğlu, Azınlıklar, Ötekiler ve Medya (İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2014), 55.
Toplam 39 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Bölüm | Makaleler |
|---|---|
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 19 Aralık 2016 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2016Cilt: 3 Sayı: 2 |