Öz
This study scrutinizes the February 28 period, which has an important place in the political discussions in Turkey, by a qualitative analysis of news within the framework of ideology and discourse. The analysis treats the news text as an ideological production which involves ontological and epistemological biases rather than a neutral reflection of reality. The study takes into account the discourse, the statements in the titles, the hierarchical relationship created between news sources, rhetoric features and the structures of syntax, connotations and allusions in the new texts. It can be asserted that the newspapers tackled in this study form the news discourse in relation to the situational contexts and relations which they have with their accredited sources. Beside, the different papers propose different thesis along with the same discourses as “consensus, deviance, othering” etc. This fact indicates that the press is an active component in power relations rather than a passive means in the process of determining the “natural” and the “abnormal”
Anahtar Kelimeler
Ideology discourse consensus Turkish press discourse analysis
Kaynakça
- AHMAD, F. (1996) Demokrasi sürecinde Türkiye: 1945-1980. Çev: Ahmet Fethi. İstanbul: Hil Yayınları.
- ALTHUSSER, L. (1994) İdeoloji ve devletin ideolojik aygıtları. Çev: V. Alp ve M. Özışık. İstanbul: Birikim Yayınları.
- BERGER L. ve LUCKMANN T. (2008) Gerçekliğin sosyal inşası. Çev: Vefa Saygın Öğütle. İstanbul: Paradigma Yayınları.
- BOURDIEU, P. (1994) Distinction: a social critique of the judgement of taste. London: Routledge.
- CURRAN, J. (1999) Kitle iletişim araştırmasında yeni revizyonizm: bir yeniden değerlendirme çabası. KÜÇÜK, M. (der.) içinde. Medya iktidar ideoloji. Ankara: Ark Yayınları, s.397-435.
- ÇAKIR, R. (1990) Ayet ve slogan: Türkiye’de İslami oluşumlar. İstanbul: Metis Yayınları.
- DURNA, T. & İNAL, A. (2010) 12 eylül, medya ve demokratikleşme sorunu. Mülkiye, 34 (268), s.123-145.
- ENGELS, F. (1968) Engels to Franz Mehring. Marx & Engels correspondence 1893. Çev: Donna Torr [Çevrimiçi]. http://www.marxists.org/archive/marx/ works/1893/letters/93_07_14.htm [Erişim tarihi: 03/05/2014]
- FIORI, G. (1970) Antonio Gramsci: life of a revolutionary. London: New Left Book.
- GÖKMEN, Ö. (2007) 28 Şubat: bir batılılaşma restorasyonu mu? BORA, T. ve GÜLTEKİNGİL, M. (der.) içinde. Modern Türkiye’de siyasi düşünce cilt 3: modernleşme ve batıcılık. İstanbul: İletişim Yayınları, s.347-350.
- GRAMSCI, A. (2007) Hapishane defterleri. İstanbul: Belge Yayınları.
- GÜLERCE, H. (1997) 12. yıla girerken. Zaman gazetesi. 3 Kasım. www.zaman.com.tr
- HALE, W. (1996) 1789’dan günümüze Türkiye’de ordu ve siyaset. Çev: Ahmet Mithat. İstanbul: Hil Yayınları.
- HALL, S. (1999) Popüler kültür ve devlet. GÜNGÖR, N. (der.) içinde. Popüler kültür ve iktidar. Ankara: Vadi Yayınları, s.110-134.
- HALL, S. (2002) İdeoloji ve iletişim kuramı. GÜRATA, A. (der.) içinde. Medya kültür siyaset. Ankara: Alp Yayınevi, s.101-126.
- HOBSBAWM, E. (1980) 1730’dan günümüze milletler ve milliyetçilik: program, mit ve gerçeklik. Çev: Osman Akınhay. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- İNAL, A. (1996) Haberi okumak. İstanbul: Temuçin Yayınları.
- KONYAR, H. (1993) Türkiye’de tek parti döneminden çok partili hayata geçişte (1945-1950) Kemalist ideolojinin değişimi ve Ulus gazetesi. Yayınlanmamış tez (Doktora, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
- LİNKE, L. (1938) A journey through modern Turkey. Londra: Travel Book.
- MARX, K. (1979) Ekonomi politiğin eleştirisine katkı. Çev: Sevim Belli. İstanbul: Sol Yayınları.
- MARX, K. (2003) Alman ideolojisi. Çev: Sevim Belli. İstanbul: Eriş Yayınları.
- MAZICI, N. (2009) 27 mayıs, Kemalizmin restorasyonu mu? BORA, T. ve GÜLTEKİNGİL, M. (der.) içinde. Modern Türkiye’de siyasi düşünce cilt 2: Kemalizm. İstanbul: İletişim Yayınları, s.555-569.
- ÖZCAN, Z. (2010) Hortumlanan paralar toplum mühendisliğinde kullanıldı. [Çevrimiçi] http://www.aksiyon.com.tr/aksiyon/haber-26048-26- hortumlanan-paralar-toplum-muhendisliginde-kullanildi.html [Erişim Tarihi: 04.05.2014]
- ÖZKÖK, E. (1996) Bu defa işi silahsız kuvvetler halletsin. Hürriyet. 20 Aralık. http:// www.hurriyet.com.tr
- SCHILLER, H. (1973) The mind managers. Boston: Beacon Press.
- SİMAVİ, S. (1973) Sedat Simavi ve eserleri. İstanbul: Hürriyet Yayınları.
- SHOEMAKER, P. ve REESE, S.D. (1997) İdeolojinin medya içeriği üzerine etkisi. İRVAN, S. (der. ve çev.) içinde. Medya kültür siyaset. Ankara: Ark Yayınevi, s. 99-136.
- TAŞKIN, Y. (2009) Bir Kemalist restorasyon teşebbüsü olarak 12 eylül. BORA, T. ve GÜLTEKİNGİL, M. (der.) içinde. Modern Türkiye’de siyasi düşünce cilt 2: Kemalizm. İstanbul: İletişim Yayınları, s. 570-584.
- TAŞKIN, Y. (2013) Milliyetçi muhafazakâr entelijansiya. İstanbul: İletişim Yayınları.
- TOPUZ, H. (1996) 100 Soruda Türk basın tarihi. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
- TOKGÖZ, O. (2000) Temel gazetecilik. Ankara: İmge Kitabevi.
- VAN DIJK, T. A. (1985) Structures of news in the press. VAN DIJK, T.A. (der.) içinde. Discourse and communication. Berlin-New York: De Gruyter, s. 69-93.
- VAN DIJK, T.A. (1988) News as discourse. New York: Lawrence Erlbaum Associates Publication.
- VAN DIJK, T. A. (1999) Söylemin yapıları ve iktidarın yapıları. KÜÇÜK, M. (der.) içinde. Medya iktidar ideoloji. Ankara: Ark Yayınları, s. 271-327.
- VAN DIJK, T.A. (2000) New(s) racism: a discourse analytical approach. COTTLE, S. (der.) içinde. Ethnic minorities and the media. United Kingdom: Open University Press, s.33-49.
- ZELIZER, B. (1993) Journalists as interpretive communities. Critical Studies in Mass Communication, 10, s. 219-237.
Öz
Bu çalışmada, ideoloji ve söylem kavramları çerçevesinde Türkiye’deki siyasi tartışmalar içinde önemli yer tutan 28 Şubat Süreci’ne ilişkin gazete haberleri, niteliksel bir araştırmayla incelenmiştir. Araştırmada haber metni, düşüncenin nötr bir aynası olarak değil, ontolojik ve epistemolojik yanlılık içeren, ideolojik bir ürün olarak ele alınmıştır. İncelenen iki gazetenin haber metinlerindeki söylem; başlıklarda yapılan önermeler, haber kaynakları arasında kurulan hiyerarşik ilişki, retorik özellikler ve sentaks yapısı, yan anlamlar ve göndermeler dikkate alınarak çözümlenmiştir. Araştırmaya konu olan gazetelerin, kendi akredite kaynaklarıyla kurduğu ilişkiler, Türkiye’de yazılı basında haber söyleminin, bu kaynakların yaptıkları durum tanımları bağlamında oluşturulduğunu düşündürmektedir. Bununla birlikte, incelenen iki gazetenin farklı tezleri, aynı söylemler –oydaşma, sapkınlık, ötekileştirme vb.– çerçevesinde önermesi, Türkiye basınının doğal ya da patolojik olanın ayrımını yapma konusunda sadece edilgen bir araç değil, aktif bir iktidar bileşeni olarak konumlandığını göstermektedir
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- AHMAD, F. (1996) Demokrasi sürecinde Türkiye: 1945-1980. Çev: Ahmet Fethi. İstanbul: Hil Yayınları.
- ALTHUSSER, L. (1994) İdeoloji ve devletin ideolojik aygıtları. Çev: V. Alp ve M. Özışık. İstanbul: Birikim Yayınları.
- BERGER L. ve LUCKMANN T. (2008) Gerçekliğin sosyal inşası. Çev: Vefa Saygın Öğütle. İstanbul: Paradigma Yayınları.
- BOURDIEU, P. (1994) Distinction: a social critique of the judgement of taste. London: Routledge.
- CURRAN, J. (1999) Kitle iletişim araştırmasında yeni revizyonizm: bir yeniden değerlendirme çabası. KÜÇÜK, M. (der.) içinde. Medya iktidar ideoloji. Ankara: Ark Yayınları, s.397-435.
- ÇAKIR, R. (1990) Ayet ve slogan: Türkiye’de İslami oluşumlar. İstanbul: Metis Yayınları.
- DURNA, T. & İNAL, A. (2010) 12 eylül, medya ve demokratikleşme sorunu. Mülkiye, 34 (268), s.123-145.
- ENGELS, F. (1968) Engels to Franz Mehring. Marx & Engels correspondence 1893. Çev: Donna Torr [Çevrimiçi]. http://www.marxists.org/archive/marx/ works/1893/letters/93_07_14.htm [Erişim tarihi: 03/05/2014]
- FIORI, G. (1970) Antonio Gramsci: life of a revolutionary. London: New Left Book.
- GÖKMEN, Ö. (2007) 28 Şubat: bir batılılaşma restorasyonu mu? BORA, T. ve GÜLTEKİNGİL, M. (der.) içinde. Modern Türkiye’de siyasi düşünce cilt 3: modernleşme ve batıcılık. İstanbul: İletişim Yayınları, s.347-350.
- GRAMSCI, A. (2007) Hapishane defterleri. İstanbul: Belge Yayınları.
- GÜLERCE, H. (1997) 12. yıla girerken. Zaman gazetesi. 3 Kasım. www.zaman.com.tr
- HALE, W. (1996) 1789’dan günümüze Türkiye’de ordu ve siyaset. Çev: Ahmet Mithat. İstanbul: Hil Yayınları.
- HALL, S. (1999) Popüler kültür ve devlet. GÜNGÖR, N. (der.) içinde. Popüler kültür ve iktidar. Ankara: Vadi Yayınları, s.110-134.
- HALL, S. (2002) İdeoloji ve iletişim kuramı. GÜRATA, A. (der.) içinde. Medya kültür siyaset. Ankara: Alp Yayınevi, s.101-126.
- HOBSBAWM, E. (1980) 1730’dan günümüze milletler ve milliyetçilik: program, mit ve gerçeklik. Çev: Osman Akınhay. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- İNAL, A. (1996) Haberi okumak. İstanbul: Temuçin Yayınları.
- KONYAR, H. (1993) Türkiye’de tek parti döneminden çok partili hayata geçişte (1945-1950) Kemalist ideolojinin değişimi ve Ulus gazetesi. Yayınlanmamış tez (Doktora, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
- LİNKE, L. (1938) A journey through modern Turkey. Londra: Travel Book.
- MARX, K. (1979) Ekonomi politiğin eleştirisine katkı. Çev: Sevim Belli. İstanbul: Sol Yayınları.
- MARX, K. (2003) Alman ideolojisi. Çev: Sevim Belli. İstanbul: Eriş Yayınları.
- MAZICI, N. (2009) 27 mayıs, Kemalizmin restorasyonu mu? BORA, T. ve GÜLTEKİNGİL, M. (der.) içinde. Modern Türkiye’de siyasi düşünce cilt 2: Kemalizm. İstanbul: İletişim Yayınları, s.555-569.
- ÖZCAN, Z. (2010) Hortumlanan paralar toplum mühendisliğinde kullanıldı. [Çevrimiçi] http://www.aksiyon.com.tr/aksiyon/haber-26048-26- hortumlanan-paralar-toplum-muhendisliginde-kullanildi.html [Erişim Tarihi: 04.05.2014]
- ÖZKÖK, E. (1996) Bu defa işi silahsız kuvvetler halletsin. Hürriyet. 20 Aralık. http:// www.hurriyet.com.tr
- SCHILLER, H. (1973) The mind managers. Boston: Beacon Press.
- SİMAVİ, S. (1973) Sedat Simavi ve eserleri. İstanbul: Hürriyet Yayınları.
- SHOEMAKER, P. ve REESE, S.D. (1997) İdeolojinin medya içeriği üzerine etkisi. İRVAN, S. (der. ve çev.) içinde. Medya kültür siyaset. Ankara: Ark Yayınevi, s. 99-136.
- TAŞKIN, Y. (2009) Bir Kemalist restorasyon teşebbüsü olarak 12 eylül. BORA, T. ve GÜLTEKİNGİL, M. (der.) içinde. Modern Türkiye’de siyasi düşünce cilt 2: Kemalizm. İstanbul: İletişim Yayınları, s. 570-584.
- TAŞKIN, Y. (2013) Milliyetçi muhafazakâr entelijansiya. İstanbul: İletişim Yayınları.
- TOPUZ, H. (1996) 100 Soruda Türk basın tarihi. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
- TOKGÖZ, O. (2000) Temel gazetecilik. Ankara: İmge Kitabevi.
- VAN DIJK, T. A. (1985) Structures of news in the press. VAN DIJK, T.A. (der.) içinde. Discourse and communication. Berlin-New York: De Gruyter, s. 69-93.
- VAN DIJK, T.A. (1988) News as discourse. New York: Lawrence Erlbaum Associates Publication.
- VAN DIJK, T. A. (1999) Söylemin yapıları ve iktidarın yapıları. KÜÇÜK, M. (der.) içinde. Medya iktidar ideoloji. Ankara: Ark Yayınları, s. 271-327.
- VAN DIJK, T.A. (2000) New(s) racism: a discourse analytical approach. COTTLE, S. (der.) içinde. Ethnic minorities and the media. United Kingdom: Open University Press, s.33-49.
- ZELIZER, B. (1993) Journalists as interpretive communities. Critical Studies in Mass Communication, 10, s. 219-237.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Haziran 2014 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2014 |