Çukurova is a region where the increase in human mobility is due to radical
transformations in settlement processes that began in the 17th
century. Since then, the Yörüks, who have constituted an important part of the
region’s population and practiced a nomadic way of life between Çukurova Plato
and the Taurus Mountains, have been mostly settled, although they have tried to
keep nomadism alive culturally. The demand for village-related and especially
Yörük films in Çukurova is connected with this practice. Based on the approach
known as New Cinema History, we interpret the films recalled by audiences in
Taurus highland villages, using the findings of research that explored cinematic
experiences of the 1960s to 1980s. Some of the films that participants
remembered in their oral histories are based on Yörük myths and legends, and
some others are based on the stories of writers who were born and raised in
these villages. Thus, the narratives and narrative structures of these films
are local. Furthermore, the production, distribution, and demonstration of
these films are also local and distinctive, characterizing the epoch. Consistent
with a local business model, these films met the local demand by featuring local
elements and as a result are remembered for a long time.
Cinema history of Çukurova Nomad (Yörük) films regional film management model travelling cinema Taurus highland villages
Çukurova, 17. yüzyılın sonundan bu yana iskân, idari yapı, tarım ve sanayi politikalarındaki radikal dönüşümlerle birlikte insan hareketliliğinin yoğunlaştığı
bir bölgedir. Bölge nüfusunun önemli kısmını oluşturan, Çukurova ile Toroslar
arasında yaşayan konar-göçer Yörükler de büyük oranda yerleşik hayata geçmişlerdir. Bugün ekonomik faaliyet olarak konar-göçerliğe nadiren rastlanılsa
da Yörüklük kültürel olarak yaşatılmaktadır. 1950’lerden itibaren sinemamızda yoğunlaşmaya başlayan köy ve özellikle de Yörük filmlerine yönelik talebin
Çukurova’da karşılığını bulması bu kültürel durumla bağıntılıdır. Bu çalışmada
Yeni Sinema Tarihi yaklaşımından hareketle, Toros yayla köylerinde 1960–1980
yılları arasında gerçekleşen seyir deneyimlerinin soruşturulduğu araştırmada
seyircilerin anımsadığı filmler yorumlanmaktadır. Sözlü tarih çalışmaları, katılımcıların adıyla anımsadığı az sayıda filmin Yörük kültürü ve köy yaşamıyla bağları olduğunu açığa çıkarmıştır. Filmlerin bazıları ana temalarını Yörük
söylence ve mitlerinden almakta; bazıları ise bu köylerde doğup büyüyen yazarların öykülerine dayanmaktadır. Dolayısıyla, bu filmlerin anlatı yapıları ve öykülemeleri yereldir. Filmlerin biçimsel ve bağlamsal değerlendirilmelerinin ardından görülmüştür ki, bu yerellik filmlerin biçim ve içerik özellikleri açısından
bir örüntü oluşturacak denli baskındır. Ayrıca bu filmlerin üretim, dağıtım ve
gösterim pratikleri de bir dönemi nitelendirecek denli yerel ve kendine özgüdür.
Bölge işletmeciliği modeliyle birlikte bu filmler yerelden gelen talebi bizatihi
yerel özelliklerle donanarak karşılamış ve talebi ikame ederek yıllar sonra dahi
anımsanacak izler bırakmıştır.
Çukurova sinema tarihi Yörük filmleri bölge işletmeciliği modeli seyyar sinemacılık Toros yayla köyleri
Çukurova Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi
Bu çalışma, Çukurova Üniversitesi İletişim Fakültesi – Radyo, Televizyon ve Sinema Bölümü öğrencilerinden Hande Canbolat, Eren İlbuğa, Necati Öz, Elif Şimşek ve Yıldırım Yeniçeri’nin büyük katkılarıyla gerçekleştirilmiştir; kendilerine teşekkürü borç biliriz.
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Bölüm | Makale |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 30 Ekim 2019 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019 Cilt: 10 Sayı: 2 |
sinecine TR DİZİN ve FIAF tarafından taranmaktadır.