Din Sosyolojisi Araştırmaları

Öz

Dinin özelleşmesinin temeli modernlik düşüncesine, modernlik düşüncesinin temeli ise Aydınlanma felsefesine dayanmaktadır. Aydınlanmanın epistemolojik temel ilkesi rasyonalizm ve ampirizmle açımlanan pozitivist felsefeyle temellenmiştir. Pozitivizm, sadece rasyonel olarak doğrulanabilir nesnel bilgilerin geçerliliğini kabul eder. Söz konusu bu epistemolojik tutum, metafizik yönelimlerle biçimlenen geçmişe ait ne varsa her şeyin sorgulanmasına yol açmıştır. Modern bilimin gelişmesi ile birlikte din ve tanrıya ihtiyaç olmadığı, hakikate sadece modern bilimin metodolojisiyle ulaşılabileceği düşüncesi egemen olmaya başlamıştır. Bu nedenle, modernitenin deist (hatta ateist) bir temelde inşa edildiği rahatlıkla söylenebilir. Ancak modernitenin bütün bu din karşıtı tutumuna rağmen din geri döndürülemez bir biçimde son bulmamıştır. Modern dönemde tanrıya karşı bir mücadelenin içinde olan kolektif akıl, postmodern döneme gelindiğinde tanrıyı sorun olmaktan çıkaran indirgeyici, bireyci akla teslim olmuştur. Postmodernizm tanrıyı ve dini bir sorun olarak tanımlamaktan uzaklaştığı için tanrı ve din tekrardan önem kazan-maya ve kendine yer bulmaya başlamıştır. Fakat bu din anlayışı, hem geleneksel hem de modern dö-nemdeki din algısı ve anlayışından çok farklı bir boyut kazanmıştır. Nihayetinde, postmodernite kesinlikten, evrensellikten, netlikten söz etmiyor; her şeyin geçerli olabileceğini iddia ediyor. Hakikatin olmadığı ama hakikatlerin olduğu yer bulanıktır, müphemdir. Bu çalışmada, dinin postmodern toplumdaki önemi ve yeri, sekülerleşme tartışmaları ve modernlik düşüncesinin başta hakikat olmak üzere birçok ilkelerine bir meydan okuma olarak ortaya çıkan “postmodern düşüncenin din anlayışı” üzerinde durulmuştur. Sonuç olarak, dinin nasıl özelleştiği ve özelleşen dinin neler doğurabileceği postmodernite tartışmaları bağlamında değerlendirilmiştir.